İstanbul
Geçen sene Paris Anlaşması'na yan bulunan ve 2053 düşüncesince açık el değmemiş sürüm maksadı açıklanan Türkiye'de hava değişikliğiyle mücadeleye müteveccih adımlar derece derece hızlanıyor.
Bu adımlardan ilki, emekleri güzeşte hafta amme kurumları, domestik yönetimler, üniversiteler, iş dünyası, arsıulusal kuruluşlar, hususi kol ve STK'lerden 500'den aşkın konuşmacının yardım sağlamış olduğu devre içi toplantılarla süregelen İklim Şurası.
İklim Şurası, sürüm azaltımı, hava değişikliğine uyum, adaletli dönüşüm, karbon emisyonu ticareti denli mevzularda bilirkişi ve paydaşları ortak araya getiriyor. Şuranın, Türkiye'nin millî yardım beyanının delege ve ayrıntılı olması düşüncesince ehemmiyetli ortak taşıt olması bekleniyor.
Hazırlıkları bitmeme fail ve Türkiye'nin güncellenecek millî yardım beyanına da döşeme oluşturacak söve ortak doküman olabileceği öngörülen İklim Kanunu'nun ise bu sene tamamlanması bekleniyor.
Türkiye'nin bu sene Mısır'da düzenlenecek Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği 27. Taraflar Konferansı'nda güncellenmiş millî yardım beyanını sunmuş olabileceği kestirim ediliyor.
Ülkelerin yeşil finansmana muvasala mevzusunun tartışılacağı ve bağan karbonlu planların destekleneceği bu toplantıda, Türkiye'nin yeşil finansmandan yararlanabilmesi düşüncesince yardım beyanlarını güncellemesi eleştiri ehemmiyet taşıyor.
"İlk etap toy kömürlü santralci lisanslarının bozma edildiğinin açıklanması olmalı"
Türkiye'nin hava değişikliğiyle savaşı açısından dip ortak ruzname gözleyen uzmanlar, tarz haritalarının belirlenmesindeki önceki ve en sansasyonel adımın kömürden depar belgesi stratejisi göstermek bulunduğunu dile getirdi.
Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi (İPM) İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü umut Şahin, AA muhabirine, Türkiye'nin 2022'ye "iklim politikalarını tümden değiştirme" iddiasıyla girdiğini söyledi.
Ancak dört başı mamur adımların ayrımsız anda atılması yahut rastgele probleminin ayrımsız anda çözülmesi gerekmediğinin altını çizen Şahin, "O sebeple Türkiye'nin kademeli ortak yaklaşım belirlemesi akıllıcasına olur. İlk etap namına toy kömürlü ısıl santralci lisanslarının tamamının bozma edildiğinin açıklanması gerekir. Bu etap millî yardım beyanı hazırlıkları tamamlanmadan yapılabilir ve Türkiye'nin 2053'te açık el değmemiş sürüm maksadı yolundaki samimiyetini tanıt etmiş olur. Ayrıca hakeza ortak değişmeyen bundan hakeza erke politikalarının hava gerekleriyle uyumlaştırılacağını haykırmak anlamına gelecektir." diyerek konuştu.
Şahin, en akla yatkın ikinci adımın gözyaşı ve kirleticilik kriterlerine gereğince 2030'a derece bulunan kömürlü ısıl santrallerin hangilerinin ve ne münavebeli kapatılabileceğinin belirlenmesi ve açıklanması bulunduğunu tabir etti.
Ulusal yardım beyanıyla kömürden ağız ağıza depar belgesi tarihinin de açıklanması icap ettiğini özetleyen Şahin, şu şekilde bitmeme etti:
"Bizim çalışmalarımız bu tarihin en geç 2035 olması icap ettiğini ortaya koyuyor fakat bu gün gelmeden doğrusu bulunan santrallerin ehemmiyetli ortak kısmının kapatılması gerekiyor. Türkiye'nin levent boylu vadeli ortak kömürden depar belgesi zamanı belirleyip bu tarihe derece dört başı mamur kömürlü santralleri birlik yetenek çalıştırmayı düşünmesi yapacağı en şişman vebal olur. Türkiye'nin bu sene atması müstelzim üçüncü etap alan yağı bağımlılığını azaltacak iddialı ortak elektrikli münakale planı hazırlamak. Ulaşımda ilkin karayolu ağırlık taşımacılığı kazanmak neredeyse erdemli karbon emisyonundan mesul münakale araçlarının payının azaltılmasına ve beş altı sene ortamında bundan sonra hoppadak elektrikli vesait imal edilmesine müteveccih ortak otomotiv stratejisi en çelimsiz sürede geliştirilmelidir. Aksi takdirde Türkiye'nin en ehemmiyetli uran sektörlerinden bir tanesi bulunan otomotiv önümüzdeki beş altı sene ahbapça yanmalı motorla etkin taşıt siparişleriyle bulunan kirletici yolda kilitlenir. Oysa Türkiye'nin en aceleci dönüştürebileceği kol Avrupa Birliği ülkelerine ihraç kalemleri ortada münakale araçları ehemmiyetli toprak tuttuğu düşüncesince otomotivdir."
Şahin, Türkiye'nin bataklık gazı salımlarını kapatmak düşüncesince de harekete geçmesi ve bu mevzuda gelişim planı hazırlaması icap ettiğini belirterek, "Bu sene atılması müstelzim önceki dört adımın peşi esna millî yardım beyanının COP27'ye derece hazırlanması, 2023 düşüncesince de hava kanunu ve yeşil anlaşma kanunu hazırlıkları yapılması gerekiyor. Türkiye toy yardım beyanında 2030 düşüncesince kesin azaltım maksadı almalıdır. Bu maksat de ilmî çalışmalarla ve sektörlerin ve uzmanların katılmış olduğu ortak diyalog içerisinde belirlenmelidir." dedi.
Kömürden depar belgesi 2035'te emisyonları yüzdelik 82,8 azaltabilir
Kömürün Ötesinde Avrupa Kampanyacısı Duygu Kutluay ise bu sene konkre adımlar atılmasının Türkiye’nin hava değişikliğiyle mücadelenin sunmuş olduğu fırsatlardan ortak an ilkin yararlanmaya başlaması düşüncesince ehemmiyetli olduğuna dikkati çekerek, "Türkiye'nin 2053 açık el değmemiş hedefine kavuşması düşüncesince yapması müstelzim en sansasyonel ve hazırlop etap hava değişikliğine bozukluk bulunan global limonluk gazı emisyonlarının yüzdelik 46'sı, cazibe sahası limonluk gazı emisyonlarının da yüzdelik 72'sinin sorumlusu bulunan kömürden gerileme maksadı koymak." dedi.
Kömürden çıkışın nice faydası bulunduğunu kaydeden Kutluay, icra ettikleri modellemeye göre, kömürden çıkışların karbon emisyonlarını 2035'te yüzdelik 82,8 azaltacağını ve cazibe üretiminde kâffesi domestik ve yenilenebilir kaynakların payının dü katına çıkacağını anlattı.
Kutluay, Türkiye'nin varlıklı yenilenebilir kaynakları yardımıyla yapacağı erke dönüşümünün erke bağımsızlığını sağlamasının beraberinde Türkiye'nin bu bölgede önder pozisyona geçmiş olmasına de ön kadem olacağını vurguladı.
Emisyon Ticaret Sistemi parlak kaynaklara yatırımı hızlandıracak
Ember Elektrik ve İklim Veri Analisti Ufuk Alparslan da Türkiye'de 2021'de önceki el yel ve güneşten imal edilen elektriğin hâlâ hesaplı bir duruma geldiğine ayraç ederek, şunları kaydetti:
"Bu sene Türkiye'nin hassaten Emisyon Ticaret Sistemi'ne (ETS) bağlı çalışmalarını hızlandırmasını bekliyoruz. 2023'te başlayıp 2026'da önceki el mali zorun doğuracak Sınırda Karbon Vergisi uygulaması zımnında hesaplı manada hâlâ da ehemmiyet ele geçiren ETS, parlak teknolojilere yönelimi hızlandıracak ve ülkemize yenilenebilir erke yatırımları düşüncesince toy pınar yaratacaktır. ETS dair Türkiye'de levent boylu senelerdir enfrastrüktür çalışmalarının bulunduğunu biliyoruz. Yılın önceki çeyreğinde düzenlenmesi melhuz İklim Şurası'nda bu bap hâlâ ayrıntılı namına kamuoyunda da münakaşaya açılabilir."