İstanbul
Yaşlılıkta andıran geçmişi nisyan ile başlayan, itidalli aşamada kaybolma, gelecek aşamada ise yatağa ilişkin olma kabil durumlarla seyredebilen alzaymır sorununa ehil fertler ve yakınlarının rehabilitasyonu ile sosyalleşmeleri Gündüz Yaşam Evleri ile sağlanıyor.
Alzaymır hastalarının birinci sınıf devir geçirmeleri, zihnî iyileştirme emekleri ile yaşama bağlanmaları ve yaşam kalitelerini artırarak rahatsızlıklarının basamak atlamasının geciktirilmesi üzere yaşama geçirilen bu merkezler, hastalara bakım verenlere de "nefes aldırmak", omuzlarındaki yükü ortak nebze de olsa hafifleştirmek anlayışıyla fariza sunuyor.
Depresyon, kaygı, hab bozukluğu, huysuzluk, hayaller, ajitasyon, kelle karışıklığı, bireyleri tanıyamama ve şeklini yenilgi kabil nice soruna defa açan alzaymırda hastanın bakımının birlikte onlarla kurulacak iletişimde de itinalı ve götürümlü kalkmak gerekiyor.
Gündüz yaşam evlerinde maruz bakım desteği, hepsi bu süreçlerde hastaların adeta anne babası durumuna gelen, ruh bilimi ve fiziki yorgunlukla başa çıkmaya etkin hastalanmış yakınlarına da psikososyal dayanak noktası sağlıyor.
Aileler bu evlerde bakım üstünde bilgilendiriliyor, dalında bilirkişi kişilerle buluşturuluyor, öbür hastalanmış yakınları ile tanışarak önsezi ve düşünüm alışverişinde bulunuyor.
Türkiye Alzheimer Derneği çeşidinden Şişli Belediyesinin desteği ile 2011'de kurulan Gündüz Yaşam Evi de dü katlanmış ve bahçeli binasında, hemşire, nemli bakım ve içtimai fariza uzmanları ile alzaymır hastalarına parasız fariza veriyor.
Etkinlik ve seminer salonları, aş damı ile tatil ve kemirmek odası mevcut merkezde, ceride ve yır okuma, maaş takvim hazırlama, hikaye-mani değirmi kabil umumi etkinliklerin birlikte fehva tanıma, söz ihtira kabil zihnî aktiviteler; kesme/yapıştırma, ip bağlama, balans ölçü kabil psiko-motor aktiviteler; balans ve koordinasyon, yürüyüş, sepet topu oynama, ok atma kabil bedenî egzersizler ile ahşap boyama, ebru çalışmaları, söve süsleme, güpür üstünde semiz boya ile kılık ika kabil sanatla alakalı aktiviteler gerçekleştiriliyor.
Ayrıca merkezde, dem ve tartım çalışmaları, liet söyleme, hususi gün kutlamaları, bilgilendirme ve psikoterapi toplantıları yapılmaktadır ve seyahat programları düzenleniyor.
"Yaşam evleri hastalanmış yakınlarının salah yeri"
Türkiye Alzheimer Derneği Gündüz Yaşam Evi Sorumlu Hemşiresi Gül Geyik, merkeze mevrut hastaların güne Türk kahvesi ikramıyla başladığını, hâlâ sonradan egzersiz, ceride okuma, zihnî etkinlikler, dubara ve musiki dinleme kabil aktivitelerle aralık geçirdiklerini anlattı.
Salgın zımnında gün bünyesinde sabahleyin ve öğleden sonradan 3'er şahsiyet grupları ağırlayabildiklerini aktaran Geyik, toplamda 13-14 bireyin buradaki hizmetten faydalandığını dile getirdi.
Gündüz Yaşam Evi'nde önceki ve itidalli aşamadaki alzaymır hastalarını konuk ettiklerini aktaran Geyik, aktivitelerin hastalara ne ortak kâr sağladığına müteallik şu detayları paylaştı:
"Bu evlerde illet iyileşmiyor. Sadece geciktirebiliyoruz. Yaptığımız zihinsel, psiko-motor aktiviteler, egzersizler, sosyalleşmeler, yır okumaları onların hepsi hücrelerinin çalışkan duruma gelmesini sağlıyor. Yapılan egzersizler cisim postürünü düzeltiyor. Hastalarımızda asosyallik de var. Burada şahısların zarfında olduklarında asosyallik boyutu da gidiyor. Dolayısıyla illet iyileşmiş, durmuş kabil görünüyor. Ama anca değil, hepsi hücreleri çalıştırdığımız düşüncesince iyileşmiş kabil duruyor. Yaptığımız egzersizlerde adale gücü hesabına geliyor. Hafif kıvrık giden yaşlımızın sarp durduğunu görebiliyoruz. Eline yazar almamış, kıraat değirmi bilmeyen yaşlılarımız var. Yaptıkları minicik ortak kılık bile olsa, onu kesinlikle asıyoruz ve adını, soyadını yazıyoruz. Okuma bilmese fark 'Bu kimin?' diyerek soruyor. İsimleri söylediğimizde, ego mi yaptım bunu diyor. O bakışlarındaki mutluluğu anlatamam."
Alzaymır hastalarının onlara icra vekili yakınlarını "annesi" hesabına koyduğunu özetleyen Geyik, "Yapışık koşa kabil tasvir edebiliriz ilişkilerini. Mutfağa gitse o da gidiyor. Banyoda fark bekâr kalamıyor hastalanmış yakınlarımız. Yaşam evlerine hastalarını bıraktıktan sonra, yegâne başlarına banyoya, alışverişe gidiyorlar. Bakan eşhas hab düzenleri bozulmuş olduğu düşüncesince uyuyamıyorlar. 'Bir aralık uyudum kendime geldim.' diyen hastalanmış yakınlarımızla karşılaşıyoruz. Dolayısıyla bu yaşam evleri hastalanmış yakınlarının salah noktayı diyebilirim." ifadelerini kullandı.
Merkeze gelemeyenler düşüncesince evde parasız fariza imkanı
Gül Geyik, Türkiye'de bakım evlerinin sayısının az bulunduğunu belirterek, "Derneğimizin Şişli, Konya, Mersin ve Denizli'de (Gündüz Yaşam Evi) var. İki elin parmaklarını geçmeyecek denli alzaymır Gündüz Yaşam Merkezi var. Keşke rastgele mahallede olsa. Ama bu mevzuda başlangıç döndürücü ağır ilerliyoruz" dedi.
Kendilerine vasıl her insana dayanak noktası vermeye çalıştıklarını dile getiren Geyik, hastalanmış yakınlarına şu şekilde seslendi:
"Hastalarını buraya getirebilmeleri düşüncesince hastalanmış yakınlarımızın zamanlarını da az buçuk feda etmeleri gerekiyor. Zaten hayatları baştan sona hastalarıyla beraber. Yaşam evlerine geldiklerinde inanırım kendileri de iyileşecek. Çünkü buradaki hastalanmış yakınlarımızın da dostlukları kuvvetleniyor.
Arkadaşları, akrabaları uzaklaşıyor, yegâne başlarına kalıyorlar. Ancak yegâne başlarına değiller. Bize kesinlikle ulaşsınlar, ortak telefon denli yakınız. Web, Instagram, Twitter sayfamız var. Bir de hoppadak İstanbul içerisinde, buraya gelemeyenler bizlere telefon ettiklerinde evlerine bacı yönlendiriyoruz. Hastalıkla ilişik hepsi detayları evde onlara sunabiliyoruz. Yatak zarfında bakımdan, yutma güçlüğü canlı hastaların bakımına denli nice mevzuda parasız fariza veriyoruz."
"Annem burayı okulu kabil görüyor"
Alzaymır hastası 86 yaşındaki Sebahat Yarin'in kızı Zeynep Yarin bundan sonradan annesinin toplumsallaşma isteğine tam gelmediklerini düşündüklerinde onu Gündüz Yaşam Merkezi'ne getirme sonucu aldıklarını söyledi.
Annesinin yaşam merkezini ortak meslek kabil gördüğünü ve buraya gelirken, "Okula gidiyorum" söylediğini özetleyen Yarin, "Anneme banyo yaptıramazdım ki hastalığından ilkin başlangıç döndürücü severdi. Ama okula gidiyorum diyerek akşamdan hazırlanıyor, giysilerini hazırlıyor. Burada yır okuyor, liet söylüyor, eğleniyor. Daha sosyalleşti. Yaklaşık 10 senedir ilaçlarının dozu fark değişmedi." diyerek konuştu.
Yarin, Gündüz Yaşam Merkezi'nin annesinin değişiminde tesiri bulunduğunu düşündüğünü, kendisinin de buraya geldikçe rahatladığını anlatım etti.
Toplantılar sebebiyle alzaymır sorununa erinç bilinçlendiklerini, ortak hastanın beslenmesinden içtimai haklarına denli nice mevzuda bilgelik sahibi olduklarını aktaran Yarin, belediyelerin rastgele semtte alzaymır yaşam evleri açmasını arzu etti.
"Burada kendimi gine buldum"
Gündüz Yaşam Evi'ne mevrut 88 yaşındaki alzaymır hastası Hayriye Üren'in kızı Semra Üren de 30 sene ilkin kişileştirme meydan annesinin şu an itidalli derecede alzaymır hastası bulunduğunu söyledi.
Annesinin yaşam evine 4 senedir geldiğini aktaran Üren, "Pandemiden ilkin sabahleyin gelip 16.00-17.00'ye denli kalıyorduk, süperdi. Şimdi 2 saat, olmuyor. Biraz hâlâ kalsak güzel olacak. Bize de güzel geliyor burası. Etkinlik yapıyoruz, konuşuyoruz, eğleniyoruz. Bazen hastalanmış yakınlarıyla dışarıda oturuyoruz çay kahvehane içiyoruz. Ama şu an nazar boncuğu obje yapamıyoruz. O nedenden moralimiz güzel değil." diyerek konuştu.
Süheyla Üren ise anneleri alzaymır olduktan sonradan agresifleştiğini, nice şeye itiraz etmeye başladığını, bu durumla başlangıç edebilmek düşüncesince internetten araştırı icra ettikleri tam Türkiye Alzheimer Derneğini bulduklarını dile getirdi.
Gündüz yaşam evine geldiklerinde güler yüzle karşılandıklarını, annesinin de burayı başlangıç döndürücü sevdiğini özetleyen Üren, "Burada kendimi gine buldum." dedi.
Merkeze geldikten sonradan başlangıç döndürücü obje öğrendiklerini aktaran Üren, "Anneme erinç yaptığımız başlangıç döndürücü hata varmış. Bunları burada öğrendim. Nasıl yaklaşmam gerektiğini, onunla katiyen inatlaşmamam icap ettiğini zira algısının kullanılmamış bulunduğunu öğrendim. Çok yararlı beli burası." biçiminde konuştu.
Süheyla Üren, gündüz yaşam evi sebebiyle annesinin hâlâ da sosyalleştiğini belirterek, şu şekilde konuştu:
"İstanbul kabil ortak yerde bundan sonradan yandaki terimi kalmadı. Görüştüğü kimesne yok. Yaşıtı arkadaşı yok. Annemin televizyondan apayrı nazar boncuğu eğlencesi yoktu. Buraya vardığında dost edindi, onlarla lakırtı etti. Burada şişko gösteriler yapılıyor, eğlenceler oluyor. Sanatçı geliyor, bağlamayla yırlamak söylüyorlar. Annem, elini kaldıramayan insan, burada oynamaya başladı. Çok bahtiyar oldu. O nedenden buraya istekle geliyoruz."
Birçok alzaymır hastası yakınının hakeza ortak merkezin varlığından bilgili olmadığına dikkati çekici Üren, gündüz yaşam evlerinin yaygınlaştırılması talebini dile getirdi.
Gündüz Yaşam Evi'ne geldikçe bu hastalıkla mücadelede yegâne başına olmadığını anladığını kail Üren, şunları anlattı:
"Burada hepsi zat derdini yahut yaşadıklarını anlattığında dönerek bakıyordum acep birisi ortak yerden beni mi dinledi de söylediklerimin aynısını söylüyor diye. Halbuki o da aynısını yaşıyor, onun hastaları da ayrımsız tepkileri veriyor. O devir sevinmeye fark başladım. Benim gibileri de varmış yegâne değilmişim diyerek rahatlıyorsunuz o zaman."