Atina
Yunan uzmanlar, ABD'nin Doğu Akdeniz Boru Hattı (EastMed) projesinden desteğini çekmesine ilişkin, Washington'un Türkiye'nin tepkilerini delik uğrunda bulundurarak politikalarını gözden geçirdiğini, Doğu Akdeniz'de Ankara ile Atina ortada kurulacak olumlu diyalog ve çalışan iş birliğinin, Ege'nin dü yakasındaki halkların yararına olacağını bildirdi.
Doğu Akdeniz’den çıkarılacak gazın Kıbrıs üstünden Yunanistan’a, ordan da İtalya’ya ulaştırılmasını hedefleyen EastMed projesine bağlı anlaşma, Atina’da Ocak 2020’de planlı müşterek törenle Yunanistan, İsrail ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ortada imzalanmış, başta Yunanistan ve GKRY’de iri cümbüş yaratmıştı.
Avrupa’nın saf taş yağı lambası yağı temininde Rusya’ya yayımcı kalmayacağı müşterek seçenek hal namına değerlendirilen projenin, Yunanistan’ı Avrupa’nın erke güvenliği düşüncesince ehemmiyetli müşterek etmen durumuna getireceği beklentisi oluşmuştu.
Atina’da coşkudan görüntü kırıklığına
Washington, imzadan dü sene sonradan projeden desteğini çekti. Yunan basınının hükümet kaynaklarına dayandırdığı haberlerde, ABD'nin, EastMed'e bağlı çekincelerini gayriresmi müşterek kır ile (non paper) Yunanistan, İsrail ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'ne (GKRY) ilettiği bildirildi.
ABD'nin dile getirmiş bulunduğu çekinceler ortada projenin oflaz anlamda sürdürülebilir olmaması ve çevresel hassasiyetlere ırak olması gösterildi. ABD’nin, projenin alanda Türkiye ile huzursuzluğa sebep bulunduğunu vurgulaması da Atina düşüncesince iri müşterek görüntü kırıklığı yarattı. Her ne kadar, ABD’nin alanda planlanan çarpıcılık temelli, mekân hassasiyeti efdal öbür projeleri desteklemeye bitmeme edeceğine ayraç edilse de projenin istikbaline bağlı ağır istifham işaretleri oluştu.
Ankara’nın imzaların atılmış bulunduğu tarihteki "Doğu Akdeniz’de en etraflıca kenar şeridine ehil bulunan Türkiye'yi ve Kıbrıs Adası'nın saf kaynakları üstünde denktaş haklara ehil bulunan Kıbrıs Türklerini bulunmayan sayan tek plan değerli olamayacaktır." şeklindeki öngörüsü yeni baştan gündeme geldi.
Yunan uzmanlar, bu kararın gerelti ardı ve acemi süreçteki beklentilere bağlı AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
ABD’nin mütebeddil aut politikası
Yakın gün uzmanı Yorgos Margaritis, ABD’nin acemi umumi siyasetinin, düğümlü bölgelerden uzaklaşarak enerjisini Çin ve Rusya karşısında Batı Pasifik’e yoğunlaştırması temelinde belirlendiğini söyledi.
Washington’ın, EastMed’ten uzaklaşmasının da bu çerçevede okunabileceğini kaydeden Margaritis, "Projenin gerçekleştirilmesi, ekonomik, siyasal ve ihtimal de askeri yükümlülükler doğurabilirdi. EastMed ile çalışır olmak, bulunan vaziyette Amerika düşüncesince baş döndürücü müşterek yüktü." dedi.
Mavi Vatan doktrini
Margaritis, Amerika servet gösterse de göstermese de Doğu Akdeniz’deki hastalıkların var olmaya bitmeme ettiğini belirterek "Türkiye’nin Mavi Vatan’ı yaşama nakil niyeti, semt ülkeleri düşüncesince boğucu müşterek gidişat oluşturuyor. İsrail Batı’dan kopuyor. (Güney) Kıbrıs, 'güçlü müşterek devletin koruması altındaki önemsiz devlet' (protectorate) tehdidi ile gönül rahatlığı karşıya kalıyor. Yunanistan, Türkiye tehdidinin yükünü hissettiği Ege’de sınırlandırılıyor. Rusya, Suriye, Lübnan ve Mısır’ın da izlemsel ciddiyete ehil Doğu Akdeniz’de Türk kontrolünü bildirme etmesi zor." ifadelerini kullandı.
"Ekonomik anlamda karsız müşterek proje"
Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dimitris Kaçonis, ABD’nin projeden desteğini incizap kararının peşinde hem oflaz bununla beraber jeostratejik esbap bulunduğunun altını çizdi.
Projenin oflaz anlamda karsız bulunduğunun en gene bu yana nice insan çeşidinden söylendiğini hatırlatan Kaçonis, saf taş yağı lambası yağı ve yer yağı dalında çalışkanlık yayınlayan nice firmanın etkinliklerini yeşil erke kabil değişik alanlara kaydırmaya başladığına dikkati çekti.
Kaçonis, jeostratejik açıdan, Türkiye’nin projeden duyduğu rahatsızlığın ehemmiyetli müşterek etmen bulunduğunu belirterek, "ABD, Türkiye’nin EastMed’e tepkilerini görerek bu tepkileri delik uğrunda bulundurmak istiyor. Dolayısıyla bölgedeki politikalarını umumi namına baştan şekillendiriyor." niteleyerek konuştu.
ABD’nin hem Türkiye’yi bununla beraber Yunanistan’ı NATO içinde kıymetlendirmek istediğine aksan işleyen Kaçonis, "Proje gerçekleşse güçlü bundan esas oflaz çıkma bulunan aşkın uluslu yarar grupları olacaktır. Bölge halkları ya aşkın az yararını görecektir yada on paralık görmeyecektir. Bölgedeki barışı yıldırma edecek gerilimlere kere açım ihtimali de gır konusu." dedi.
"İş donanması ve diyalog yolu bulunmalı"
Eski Büyükelçi ve Yunanistan Dışişleri Bakanlığı Danışmanı Panayotis Ioakimidis, projenin belli gerçekleşmeyeceğini öngördüğünü dile getirerek sonuncu değişmeyen düşüncesince Avrupa Birliği (AB) Komisyonu çeşidinden yapılacak, projenin sürdürülebilirliğine bağlı değerlendirmenin de behemehâl beklenmesi icap ettiğini vurguladı.
Komşu dü iklim bulunan Yunanistan ve Türkiye’nin içinde bulundukları coğrafyadan "kopamayacaklarını" kail Iokimidis, "Biri ötekinin elden birlikte bulunduğu düşüncesince arsıulusal hususiyet ve güzel komşuluk ilişkileri temelinde teşrikimesai ve diyalog zımnında gitmenin yöntemini bulmalılar." değerlendirmesini yaptı.
Iokimidis, Türkiye’nin Deniz Hukuku Sözleşmesini imzalaması ve "casus belli"den vazgeçmesinin, Yunanistan’ın ise Türkiye’nin AB’ye yakınlaşmasını desteklemesinin hal uğrunda ehemmiyetli adımlar olabileceğini savundu.
