Sakarya'nın Taraklı ilçesinde bin ortak emekle biraz usta çeşidinden imal edilen şimşir kaşık, bakteri üretmemenin yanı esna gıda kıymetini düşürmeme özellikleriyle biliniyor.
Zamanın flaş meslekleri ortada bulunan kaşık oymacılığı zamanımızda hızla gelişen teknolojinin gelişmesiyle kaybolmaya yüz tuttu. Coğrafi işarete erbap bulunan kaşığın üretimi ise ustaların orman işletmelerinden aldıkları şimşir ağaçlarını kaba durumuna getirilmesi neticesiyle üretiliyor.
Ağaçlar ıslatıldıktan sonradan taslama nacağı ile incelmemiş odunlara kaşık taslağı veriliyor. Daha hemen sonra kaşık keseri ile ‘iğnek' ismi sunulan inceltme, oyma keseri ile ‘keselleme' ismi sunulan oyma işlemlerinden güzeşte keresteler, ‘kaşık bıçağı' ismi sunulan aparatla yontma yapılarak kaşık türü veriliyor.
Çırak yetişmiyor
Taraklı ilçesine ilişkin Alballar Mahallesi'nde canlı ve kendini bu meslekte sonuç usta namına gören 74 yaşındaki kaşık ustası Sabri Özşahin'in el emeği ile ürettiği, kaşık, diren ve kepçe derece mahsulat Türkiye'nin nice ilinin yanı esna ayrımlı devletlere gönderiliyor. Yetiştirecek şakirt bulunmadığını ve kaşıkları elle karşılayıcı ustanın biraz bulunduğunu tamlayan Özşahin, bu işle uğraşan her insanın makineyle istihsal yaptığını dile getirdi.
Ata mesleğini sürdürüyor
Kaşığın tarihinden ve hızla gelişen teknolojinin gelişmesiyle beraberce bir zamanlar elde meydana getirilen kaşıkların makinelerde yapıldığını aktaran kaşık ustası Özşahin, “Biz bu işe başladığımız kurnaz köyümüzde mektep filan yoktu. Ben dedem ve babam ile çalıştım kaşık odası dediğimiz yerde. Bize en ferah iş bulunan zımpara işinden başlatırlardı hâlâ hemen sonra adım adım ilerleyerek bu işe başladık. Şuanda da 60 seneyi geçti bu meslekte. Çırak yetiştirme dair şuanda elde karşılayıcı namevcut denecek denli az ortak elin parmaklarını geçmez. Şimdi bundan böyle kollar makinelerde yapıyor kaşıkları, kaşık mı? Kaşık lakin bizim yaptığımız kaşıkları makinelerde yapamazlar. Kaşığın zamanı ise aşırı eskilere dayanır. Dedemden ve babamdan önceki Hoca Ahmet Yesevi'nin kaşık ustalarının çırakları var. Hatta köyün ismini üstelik kendileri koymuşlar Kaşıkçı Şeyhler niteleyerek ve bizim köyümüze aşırı benzeyen kestirmece 2 kilometre. Herkes kaşık yapar lakin bunlar ortak birbirinden farklıdır. Bir atasözümüz vardır, ‘Herkes kaşık yapar lakin sapını ortaya getiremez' niteleyerek bun manası ise değme ustanın kaşığı ile aşındırmak yenmez” dedi.
“En dobra kaşık şimşir ve zeytin ağacından olur”
En dobra kaşığın zeytin ve şimşir ağacından yapıldığını dile getiren Özşahin, “Zeytin ağacı da doğadaki zeytin ağacı olacak tarladaki değil nedeni ise tarladaki zeytin ağacının geni değişiyor aşılandığı zaman. Atalarımız saraylara çalışmışlardır bu bap dair lokmalık kaşık niteleyerek ortak vakitler hâlâ aşırı aşındırmak yiyecek dair bulunan kaşıktı şuanda da satılıyor lakin aşındırmak yiyecek uzlaştırıcı namına değil. Zaten aşındırmak yiyecek kaşığı üretimi namevcut denecek denli az. Şimşir ağacı sıkkın ortak ağaç, orman pres müdürlükleri bunun üretimi yapamıyor natürel namına bizde kaba bulamıyoruz bu mevzuda sıkıntımız var. Biz de bu keresteleri bozma olduktan sonradan odun niteleyerek toplarız ve orman pres çeşidinden tahsis edildikten sonradan alırız” niteleyerek konuştu.
“Teknolojiye direniyoruz lakin meydana getirecek ortak obje yok”
Teknolojiye direnmeye çalıştıklarını tamlayan Özşahin, “Ben aşındırmak yiyecek kaşığını 15 ile 20 teklik ortada satıyorum. Makineyle karşılayıcı ise 1 liraya veriyor ve benden ortak tomar kazanıyor. Makine üretiyor bin pare ego üretiyorum 5 pare 10 pare bu nedenle teknolojiye direniyoruz lakin meydana getirecek ortak obje namevcut ego 60 seneyi devirdim bu ustalıkta bitmeme ediyoruz. Ben mesleğimi isteyerek yaptığım düşüncesince bu ahacık başarılıyım. Makine belli ortak yere denli kaşık yapar bilfarz sapını balıketinde yapar elin icra ettiği esnekliği otomobil veremez. Çarşı ve pazarlarda gördüğünüz eksiksiz kaşıklar otomobil üretimidir el inşası kaşık bulamazsın bedava kolay” halinde konuştu.
“Ben bu işin maddesel kısmını doğaç hocalık hazırlamaya razıyım”
Çırak olmadığı düşüncesince kendisini bu meslekte sonuç kurnaz namına gören ve bu mesleğin kurumlarda ibret namına verilmesini istediğini tamlayan Özşahin, “Bu dizge gidiyor bundan böyle şakirt olmadığı düşüncesince yetişmiyor. Bu işi öyle Sakarya'da üniversite, el yetişek müdürlükleri ve belediyeler bu müselles dayanak noktası verirse üniversitelere taşınırsa unutulmaya bilir. Ben bunu da aşırı istiyorum, üniversitede ego bu işin maddesel kısmını doğaç hocalık hazırlamaya da razıyım” ifadelerini kullandı.
“Şimşir kaşıkla aşındırmak yiyici kişide asla göden ağrısı, dudak ve diş problemi olmaz”
El emeği ile imal edilen kaşıkların Türkiye'nin yanı esna nice ülkeye ihraç edildiğini ve kaşığın yararlarından yalan fail Özşahin, “Üniversiteler beni aşırı dobra tanır. Hocalarımız mevcut benimle irtibata geçiyorlar. Mesela ego geçtiğimiz yıl İngiltere'ye çalıştım. Hocalar benden alıp o yerlere gönderiyorlar ve bu yıl Amerika'ya gönderdiler. Çocuklara çaça yakıştırmak düşüncesince küçük kaşıklardan lakin dediğimiz derece aşırı üretemiyoruz. Elde ürettiğimiz düşüncesince de başağrısı çekiyoruz. Şimşir kaşığın faydası ise ağacından dirimlik şimşir ve zeytin ağacı bakteri almaz ve üretmez. Şimşir kaşıkla aşındırmak yiyici kişide da asla göden ağrısı, dudak ve diş problemi olmaz” dedi.
Orkun Kaya
