Hartum
Aralık devrimi kararında Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir’in 30 salname iktidarının 11 Nisan 2019’da askeri engelleme ile sona erdirildiği, politik ve konuşu istikrarın daha sağlanamadığı Doğu Afrika ülkesi Sudan’da, dünküyle beraberce bağımsızlığını kazanılmış yer aldığı 1956’dan beri baş döndürücü sayıda darbe girişimi yaşandı.
Sudan'da darbe girişimi kargaşa ve güvenlik güçleri çeşidinden engellendiEski Cumhurbaşkanı Beşir, avlu pahalılığı nedeni öne sürülerek süregelen protestolar kararı ordunun müdahalesi ile devrildi.
Hükümetlerin başarısızlığı, avlu pahalılığı, ideoloji farklılığı az daha gerekçelerle girişim edilen darbelerde politik partiler de çoğu kez ehemmiyetli gösteriş oynuyor.
İngiltere'den 1956'da bağımsızlığını acemi elde eden Sudan'da, İsmail El-Ezheri liderliğinde evvel demokratik millî hükümet kuruldu.
Haziran 1957'de, İsmail Kibeyda liderliğinde nezdinde takım zabit ve askeri öğrencinin Ezheri'yi devirme girişimi, yurt tarihinin değimsiz evvel kalkışması oldu.
Yönetimin devrildiği evvel darbe, Kasım 1958'de, zamanın en şişman dü partisi Milli Ümmet Partisi ve Demokratik Birlik Partisinin koalisyonundan oluşan seçme hükümete üzerine Korgeneral İbrahim Abbud çeşidinden gerçekleştirildi.
Ülkeyi kısaca 7 sene müdür Abbud, 1964'te el devrimiyle devrildi.
Seçilmiş hükümet çeşidinden senelerce devam eden demokratik yönetimin ardından, Tuğgeneral Cafer Numeyri, Komünist Parti ve Arap milliyetsever partilerine ilişkin nezdinde takım subayla beraberce darbe yaptı.
Numeyri'ye üzerine 3 değimsiz darbe girişimi: Liderleri ölüm cezası edildi
Subay Haşim el-Ata ve Komünist Partisine ilişkin nezdinde takım subay, 19 Temmuz 1971'de Numeyri'ye üzerine darbeye girişti.
Darbeciler 2 günlüğüne iktidarı ele geçirmeyi başarsa da Numeyri gene iktidara geldi. Bu girişime müdahil Komünist Partisi önderi Abdulhalik Mahcub ve Ata'nın da aralarında bulunmuş yer aldığı nezdinde takım asker ve çırçıplak ölüm cezası edildi.
Eylül 1975'te Yarbay Hasan Hüseyin, acemi nezdinde darbe girişimine önderlik etti. Başarısızlığa uğratılan bu darbe girişimine katılanların cezası ölüm cezası oldu.
Numeyri yönetimine üzerine çıkan politik güçler, iktidarı ele geçirmeye çalıştı. Tuğgeneral Muhammed Nur Saad, Temmuz 1976'da Libya'dan Sudan'a uç ötesi sızan unsurların katılımıyla acemi nezdinde darbeye kalkıştı.
Hartum sokaklarında hükümet güçleri ile darbeciler ortada çatışmalar yaşandı. Yüzlerce darbecinin öldürülmesiyle sonuçlanan çatışmalar, darbe liderinin ölüm cezası edilmesiyle sonuç buldu.
"25 Mayıs darbesi" önderi Numeyri'nin 16 sene devam eden iktidarı, Nisan 1985'te el ayaklanmasıyla sona erdi.
Sivil hükümetler 5 yılı dolduramıyor
Sudan'da bağımsızlığını kazanılmış yer aldığı 1956'dan 1989'a derece demokratik yollarla 3 çırçıplak hükümet kuruldu. Ancak çırçıplak hükümetler 5 yılı tamamlayamadan kargaşa çeşidinden devrildi.
Tuğgeneral Ömer el-Beşir 30 Haziran 1989'da, Hasan et-Turabi liderliğindeki "Ulusal İslam Cephesi"nin sebebiyle nezdinde askeri darbe gerçekleştirip Sadık el-Mehdi'nin başbakanlığındaki seçme çırçıplak hükümeti devirdi.
Ülkede 1990'da Tümgeneral Abdülkadir El Kederu ve Tümgeneral Muhammed Osman liderliğindeki "28 Ramazan darbesi" yerine tanıdık darbe girişiminin liderleri ilkin peyda etmek az daha 28 asker ölüm cezası edildi.
Mart 1992'de de Albay Ahmed Halid liderliğindeki kalkışmanın liderleri hapsedildi.
Beşir, 2018'de süregelen ve aylarca devam eden gösterilerin peşi sıra ordunun müdahalesiyle 11 Nisan 2019'da görevinden alınarak cezaevine gönderildi.
En çelimsiz erk dönemi: 24 saat
Beşir diyetinin sonuç zamanında Savunma Bakanı Korgeneral Avad Bin Avf, 11 Nisan 2019'da, Beşir'i görevden alarak kendisinin Başkanı yer aldığı Askeri Konseyi kurdu. Ancak el baskısı onu, ilkin Genelkurmay Başkanı Kemal Abdulmaruf ve İstihbarat Müdürü Salah Goş peyda etmek az daha nezdinde paradigma kurul üyesiyle beraberce 24 sayaç sonradan istifasını sunmaya zorladı.
Avf'ın istifası sonrası, Korgeneral Abdulfettah el-Burhan, askeri konseyin başkanlığını üstlendi ve Beşir'e üzerine el protestolarına önderlik fail partiler koalisyonu Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) ile müzakerelere başladı.
Müzakereler neticesinde Askeri Konseyi ile ÖDBG ortada imzalanan Anayasal Bildiri Ağustos 2019'dan itibaren 39 maaş nezdinde intikal devri öngörüyordu. Ancak intikal dönemi, Cuba Barış Anlaşması'nın imzalanmasının ardından, 3 Ekim 2020'de başlamış olacak ve seçimlerin yapılmasıyla bitecek halde baştan kısaca 3 sene şimdi uzatıldı.
4 ayda 2 darbe girişimi
11 Nisan'dan 17 Ağustos 2019'a derece devam eden askeri kurul yönetimi döneminde, kurul dü darbenin engellendiğini duyurdu.
11 Temmuz 2021'de ordu, Askeri Konseyi devirmeyi amaçlayan nezdinde darbe girişimini engelledi ve 12 zabit tutuklandı.
24 Temmuz'da ise Genelkurmay Başkanı Haşim Abdulmuttalib Ahmed, darbe girişiminin önderi ve planlayıcısı yer aldığı nedeni öne sürülerek tutuklandı.
Son yerine 21 Eylül 2021'de ordu, Tümgeneral Abdulbaki Hasan Osman Bekravi liderliğindeki 22 subayın kalkışmasının engellendiğini duyurmuş, asker ve çırçıplak onlarca ferdin gözaltına alındığını açıklamıştı.
Öte taraftan Central Florida Üniversitesi ve Kentucky Üniversitesi araştırmacılarının derlediği verilere göre, Afrika’da 1955’ten beri kimisinde yönetimlerin devrildiği 210 darbe girişimi oldu.
Sudan, Burundi, Sierra Leone, Gana ve Komorlar Birliği, kıtada en nezdinde tomar askeri darbeyle karşılaşan devletler yerine sıralandı.
Gine'de 5 Eylül'de planlı askeri darbe öncesinde yandaki Mali'de sonuç nezdinde sene içre dü darbe yapılırken, 2019'da Sudan'da ve 2017'de Zimbabve'de askerler iktidarı ele geçirdi.
