Hartum
Yoğun ve sert eğitimin uygulandığı, geçmişi asırlar öncesine dayalı dini eğitim kurumları halve mekteplerinde çocuklar, asliye dini bilgiler ve hafızlık eğitimi alıyor.
Camilerin bitişiğinde ve ya yakınında düz yazı edilen halveler, hayırseverlerin destekleriyle gerekseme sahibi öğrencilere eğitim, korunma ve kemirmek hizmeti sunuyor.
Öğrenciler, odun ateşinde bakır kaplarda yiyeceklerini pişirirken, harbilik ve çamaşır yıkama kabilinden gereksinimlerini da kendileri gideriyor.
Komşu devletlerin yanında bilhassa batıdaki Darfur ilkin peyda etmek kıl payı ülkenin ciharıyek çeşidinden gelen öğrenciler, lüzum maddesel imkansızlıklar gerekse de geleneklere bağlılıkları nedeniyle "löh" ismi sunulan kara kara tahta levhalar üstünde kıraat değirmi öğreniyor.
Öğrenciler, kamıştan kalemlerini hususi kömürden yağız mürekkebe batırarak, Kur'an kod ve ayetlerini kara kara tahta levhalara yazarak ezberliyor.
Dersini ezberleyen öğrenciler, tahtayı silerek birlikte ahir günün dersine hazırlanıyor. Bu biçimde levent boylu ve sıkıntılı birlikte sürecin arkası esna öğrenciler, 2 ila 4 sene kabilinden birlikte müddette hafızlık eğitimini tamamlıyor.
Modern okulların ve eğitim müesseselerinin yaygınlaşmasıyla halve, eskisi derece nazarıitibar görmese de tutucu Sudan camiasında varlığını sürdürüyor.
Hartum'un kuzeyinde Umdurman kentindeki Evlad El Mehdi Halvesi'nde yaşları 8 ve üstü 152 çocuk, ilkokul şartlarda, yer üstünde oluşturdukları halkada eğitim görüyor.
"Ezberlemesi aceleci ve kalıcı"
Kur'an-ı Kerim ve İslamî İlimler Üniversitesi'nde eğitim gören ve bire birlikte vakitte halvede hafızlığını sürdüren Hamid Fadl Sid, "Küçükken Kur’an bellemek istedim ve yegâne dileğim bu halvelere girebilmekti." dedi.
Sid, "Peygamber Efendimiz vaktiyle nazil ayetler efsanevi derilerine, kemiklerine, kara kara tahta ve taştan tabletlere yazılırdı. Bunda artağanlık olduğuna inandığımız düşüncesince bu biçimde bitmeme ediyoruz. Ezberlemesi aceleci ve kalıcı. Bu sebeplerle bu sade şekilleri kullanıyoruz." sanarak konuştu.
Öğrencilerden Umran Muhtar Salih Ahmed, Orta Darfur eyaletindeki apayrı birlikte halveden 2018 senesinde buraya geçtiğini ve hafızlığını bütünlemek kıl payı bulunduğunu söyledi.
Niyala kentinden Ferah Ahmed Muhammed İshak, halvede 3 senedir okuduğunu ve 18 fasikül ezberlediğini belirtti.
İshak, izinli olduktan sonraları camilerde imamlık, Kur'an kurslarında muallimlik ve üniversitelerde akademisyenlik yapabildiklerini anlatım etti.
Evlad El Mehdi Halvesi'nin Hocası ve Sorumlusu Dr. İbrahim Davud Muhammed Adem, halve mekteplerinin topu topu Sudanlılarca aşina birlikte eğitim merkezi bulunduğunu ve geleneksel öğrenime taalluk gösterenlerin çocuklarını buralara gönderdiğini belirtti.
Gün doğmadan başlayıp geç saatlere derece 7 evreden oluşan düzen bağı birlikte programın uygulanmış olduğu halve mekteplerinin sistemini özetleyen Adem, şunları söyledi:
"Çocuklar, sabahleyin 3 kabilinden erkenden, sabahleyin namazından 2 vakit evvel kalkıyor. Kur'an okudukları bu süreye Duğşiyye deniliyor. Sabah namazından sonraları az buçuk tatil edilmektedir ve 8’e derece devam eden ikinci hamle Ramye'de ise öğüt gene ediliyor. Dahaviyye'de (Kuşluk) ise kahvaltıdan evvel dersler löhlere yazılıyor ve hocaların kontrolünün arkası esna ikindiye derece ezber yapılıyor.
Öğle yemeği sonrası dersler gece ezanı namazına derece sarıklı ile gene ediliyor. Derslerin pekiştirildiği ve düşünüş edilmiş olduğu bu sürece Asriyye diyoruz. Yatsıya kadarki Arda denilen etapta öğrenciler ikişer adına derslerini dinletiyor. Yatsı namazından sonraları başlayıp 9'a derece devam eden Subu'da ise çocuklar içeride, değerli dışarıda olacak biçimde çecik yapılır. Dönerek öğüt akıbet el gene edilir. Hafif birlikte gece ezanı yemeği hemen sonra öğrenciler istirahate geçerler."
Adem, Kur'an eğitimi ve hafızlık dair Sudan ve Türkiye'nin tecrübelerini paylaşmasını arzuladığını belirterek, Türk kurumları ve vakıflarına teşrikimesai ve dayanak çağrısı yaptı.
