İstanbul
Mısır'da 1958'de yürürlüğe giren OHAL, savaş, cumhurbaşkanına (Enver Sedat) suikast, Rabiatul Adeviyye ve Nahda meydanlarındaki gösterilere karışma ve akıbet namına bombalı saldırılar kabilinden ayrışık olayların arkası sıra 4 el duyuru edildi.
Mısır'ın İskenderiye ve Tanta kentlerinde yıldırı örgütü DEAŞ'ın üstlendiği bombalı saldırılarda 45 ferdin hayatını yitirmesi, 125 ferdin yaralanması üstünde Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, Nisan 2017'de 3 ay süreyle OHAL duyuru edildiğini duyurdu.
Ülkede OHAL, 12 Temmuz'da 17. defa 3 aylığına uzatılmıştı. 24 Temmuz'dan beri yürürlükte bulunan OHAL'in 25 Ekim Pazartesi baştan uzatılması bekleniyordu. Ancak Sisi, Facebook hesabından sabık pazartesi akşamı yayımladığı açıklamada, OHAL'i kaldırdığını duyurdu.
Sisi açıklamasında "Yıllar sonraları evvel defa, ülkenin tamamında OHAL'in kaldırılmasına değişmeyen verdim. Uzun zamandır uğraş ettiğimiz bu hatıra baş başa yaşamaktan mevki duyuyorum. Mısır, vefakâr halkı yardımıyla bundan sonraları alanda düzenlilik ve abra vahası biçimine geldi." ifadesini kullandı.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Bessam Radi de sonucu zamanı namına nitelendirerek, bu sonucu ilerleyici günlerde bakanlıkları havi ilgilendiren öteki kararların strateji edeceğini belirtti.
OHAL'in kaldırılması sonucu bir takım kazanımları yanında getirse de bunun gerektirmiş olacağı beklenir siyasal ve türel neticeler ise endişelere minval açıyor.
Çeşitli davalarda yargılanan sanıkların dehşet mahkemelere sevkinin kaldırılması, temyiz hakkının elde edilmesi, dolaşım, durma ve göç engellemelerinin kaldırılması ve insanoğlu haklarının ve çırçıplak çalışmanın güçlendirilmesi, OHAL'in kaldırılmasıyla elde edilecek kazanımlar ortada sayılıyor.
Dile getirilen endişeler ortada ise "olağanüstü çözüm yasaları benzeşim yasaların uygulanmasına, dehşet muhakeme ve soruşturmalara bitmeme edilmesi ve siyasal tutukluların başıboş bırakılmaması" arazi alıyor.
Mısırlı hukukçular, OHAL'in kaldırılmasıyla elde edilmiş kazanımları şu şekilde sıralıyor:
Olağanüstü yargılamaların kaldırılması
Anayasa hukuku uzmanı Şevki es-Seyyid, Sada'l Beled gazetesine verdiği demeçte, "OHAL'in kaldırılması kararının, dehşet Yüksek Devlet Güvenlik Mahkemeleri kabilinden mahkemelerde dehşet yargılamaların kaldırılmasını ve bulunan ukubet kanunlarına gereğince alışılagelen yargılamaların yapılmasını gerektirdiğini" belirtti.
Sivil ortak büyüklenme bulunan Mısır Kişisel Haklar Girişimi de icra ettiği açıklamada, dehşet çözüm döneminde, sanıkların, dehşet mahkemelerin kararlarına itiraz, temyiz ve istinaf kabilinden anayasa yollarına müracaat hakkının olabilir olmadığını hatırlattı.
Temyiz hakkının elde edilmesi
Ülkede muhaliflerle ilgilendiren davalarda bilirkişi Mısırlı avukat Ahmed Hilmi, içtimai paylaşım sitesi Facebook hesabından yayımladığı açıklamada, bu kararın muntazır davalar düşüncesince ortak yarar bulunduğunu belirterek, OHAL'in kaldırılması sonucunda gelecek günlerde ukubet mahkemelerine gönderme edilmesi beklenir davalarda itiraz düşüncesince temyize gidebileceğini kaydetti.
Hilmi, bu kazanımın, önümüzdeki devir diliminde yargılanacak sanıklar düşüncesince ince ehemmiyetli ve çarpıcı bulunduğunu vurguladı.
Kahire Temyiz Mahkemesi Başkanı Abdullah el-Baca, ülkenin resmi gazetesi Ahbaru'l Yevm'e icra ettiği açıklamada, "Yeni ortak anayasa yahut değişmeyen çıkması halinde, maznun düşüncesince en akla yatkın olanı uygulanacaktır." ifadesini kullandı.
Dolaşım, durma ve göç engellemelerinin kaldırılması
Olağanüstü halin duyuru edilmesiyle dayatılan ve yürürlükten kaldırılmasıyla ilga edilecek bulunan en ehemmiyetli kısıtlamalardan birileri da bölümsel ve dolgun sokağa çıkacak yasakları, dolaşım, göç ve durma kısıtlamaları ve bir takım yerlerin boşaltma edilmesi oldu.
İnsan haklarının ve çırçıplak çalışmanın güçlendirilmesi
OHAL'in kaldırılmasından elde edilmiş ortak öteki yarar ise insanoğlu hakları ve çırçıplak emek vermeyi güçlendirecek bu yasalı atılımın desteklenmesi namına tabir ediliyor.
Ulusal İnsan Hakları Konseyi üyesi Said Abdulhafız, ülkenin resmi sav ajansı MENA'ya icra ettiği açıklamada, Sisi'nin 11 Eylül'de yayımladığı 1. Stratejik ve Ulusal İnsan Hakları Bildirisi'nde, dehşet halin ve etkilerinin sonlandırılması da karışma bir takım kararlar alınarak amme özgürlüklerinin güçlendirilmesi düşüncesince adımlar atılacağı lafı verdiğini hatırlattı.
Abdulhafız, dehşet halin sona erdirilmesinin, vatandaşa kişiye yaraşıklı ortak hayat gelmek düşüncesince özgürlükleri ve hakları artıracağını, insanoğlu hakları ve değme kabil çırçıplak emek vermek dalında ortak atak gerçekleştirecek sponsor adımlara minval açacağını laflarına ekledi.
Karara bağlı dile getirilen endişeler ise üç başlıkta toplanıyor:
Olağanüstü çözüm yasalarının benzeşim hukuklar uygulanmaya bitmeme edilecek
Avukat ve hukukçu Nasır Emin, Facebook hesabından icra ettiği açıklamada, yakalama, kontrol ve hapsetmeye müsaade verici dehşet kanunların tümünün, Terörle Mücadele Kanunu ve Terör Yapıları Kanunu kabilinden halen yürürlükte bulunan öteki hükümlere aktarıldığını ve bunların uygulanmaları düşüncesince dehşet çözüm duyuru edilmesine lüzum olmadığını belirtti.
Mısır Kişisel Haklar Girişimi (EIPR), dehşet halin sona erdirilmesinden duyduğu memnuniyetin aksine, 26 Ekim'de icra ettiği açıklamada, bu adımın ilkin dehşet çözüm yasasının yetkilerinin çoğunu meşrulaştıran ve ukubet kanunlarıyla temelli namına birleştiren öteki mevzuatla baş başa ehliyetsiz olacağını belirtti.
Olağanüstü yargılamalar ve soruşturmalar bitmeme edecek
Olağanüstü çözüm kanunu metni kapsamındaki dehşet mahkemelerin, Cumhuriyet Savcılığı kabilinden kendilerine devretme edilen yahut silme edilmeden evvela incelemeye başladıkları hepsi davaları görmeye bitmeme edeceği dökme açıklamada, ilkin sanıkların çoğunun ihtiyati mevkufiyet süresini doldurmuş bulunduğu düşüncesince bu yargılamaların durdurulması çağrısında bulunuldu.
Avukat Ahmed Hilmi de bu davaların alışılagelen mahkemelere gönderme edilmeyeceğini, mahkemenin davayı dehşet çözüm mahkemesi namına görmeye ve karara bağlamaya bitmeme edeceğini, bu yüzden kararın temyize yayımcı olamayacağını belirtti.
Hilmi, Devlet Güvenlik Savcılığı'nın hususi savcılığın ortak şubesi bulunduğu düşüncesince ve kurulduğu günden bugüne denli emek harcamaları bitmeme etmiş bulunduğu düşüncesince kararın da ortak tesiri olmayacağını, dehşet halin uygulanması yahut iptali ile ilgisinin bulunmadığını ve bu yüzden Cumhuriyet Savcısının davaların kaza yetkisi dağılımına gereğince Devlet Güvenlik Savcılığının yetkilerinin vaktiyle bulunduğu kabilinden kalacağını belirtti.
OHAL'in kaldırılmasının, yönetsel mevkufiyet ve tutukluluğun yenilenmesi davaları üstünde tek türel tesirinin olamayacağını dile getiren Hilmi, "Tutukluların durumlarına gelince, OHAL kararının silme edilmesi, onların dosyasında ortak gelişmeye ayraç ediyor mu etmiyor mu? Bu dosya, kaza kararlarıyla hevesi sıfır siyasal ortak karardır." ifadesini kullandı.
Tutukluların başıboş bırakılmaması
Hukukçu Necad el-Beri de Facebook hesabından icra ettiği açıklamada, "OHAL'in kaldırılması tabii müjdeli ortak sav fakat tesirleri sahaya yansımadığı sürece benim düşüncesince müjdeli ortak sav olmayacak." ifadesini kullandı.
Beri, ihtiyati mevkufiyet süreleri 3 yıla denli vasıl tutukluların yargılanmadan başıboş bırakılmasını istem etti.
Siyasetçi ve öğretim üyesi Hasan Nafia ise Twitter hesabından icra ettiği açıklamada, "Cumhurbaşkanı Sisi'nin OHAL'i uzatmama kararını kıvançla karşılıyorum ve ümit ederim bu kabadayı adımın arkası sıra hepsi siyasal tutukluların başıboş bırakılması, gezi yasaklarının kaldırılması ve fonlara el konulmasının silme edilmesi ile sonuçlanacak bambaşka adımlar da gelir." değerlendirmesinde bulundu.
