İstanbul
Mısır'da 1958'de yürürlüğe giren OHAL, savaş, cumhurbaşkanına (Enver Sedat) suikast, Rabiatul Adeviyye ve Nahda meydanlarındaki gösterilere karışma ve sonuç adına bombalı saldırılar kabilinden muhtelif olayların arkası sıra 4 su duyuru edildi.
Mısır'ın İskenderiye ve Tanta kentlerinde yıldırı örgütü DEAŞ'ın üstlendiği bombalı saldırılarda 45 ferdin hayatını yitirmesi, 125 ferdin yaralanması dair Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, Nisan 2017'de 3 ay süreyle OHAL duyuru edildiğini duyurdu.
Ülkede OHAL, 12 Temmuz'da 17. su 3 aylığına uzatılmıştı. 24 Temmuz'dan buyana yürürlükte bulunan OHAL'in 25 Ekim Pazartesi baştan uzatılması bekleniyordu. Ancak Sisi, Facebook hesabından sabık pazartesi akşamı yayımladığı açıklamada, OHAL'i kaldırdığını duyurdu.
Sisi açıklamasında "Yıllar sonradan evvela defa, ülkenin tamamında OHAL'in kaldırılmasına değişmeyen verdim. Uzun zamandır savaşım ettiğimiz bu hatıra beraberce yaşamaktan büyüklük duyuyorum. Mısır, vefakâr halkı sebebiyle bundan sonradan alanda düzenlilik ve balans vahası biçimine geldi." ifadesini kullandı.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Bessam Radi de sonucu zamanı adına nitelendirerek, bu sonucu ilerleyici günlerde bakanlıkları havi ait gayrı kararların izleme edeceğini belirtti.
OHAL'in kaldırılması sonucu birtakımı kazanımları baş başa getirse de bunun gerektirmiş olacağı beklenir politik ve türel neticeler ise endişelere biçim açıyor.
Çeşitli davalarda yargılanan sanıkların yılgı mahkemelere sevkinin kaldırılması, temyiz hakkının elde edilmesi, dolaşım, durma ve nakil engellemelerinin kaldırılması ve insanoğlu haklarının ve çıplak çalışmanın güçlendirilmesi, OHAL'in kaldırılmasıyla elde edilecek kazanımlar ortada sayılıyor.
Dile getirilen endişeler ortada ise "olağanüstü çözüm yasaları benzer yasaların uygulanmasına, yılgı muhakeme ve soruşturmalara bitmeme edilmesi ve politik tutukluların başıboş bırakılmaması" arazi alıyor.
Mısırlı hukukçular, OHAL'in kaldırılmasıyla elde edilmiş kazanımları şöyleki sıralıyor:
Olağanüstü yargılamaların kaldırılması
Anayasa hukuku uzmanı Şevki es-Seyyid, Sada'l Beled gazetesine verdiği demeçte, "OHAL'in kaldırılması kararının, yılgı Yüksek Devlet Güvenlik Mahkemeleri kabilinden mahkemelerde yılgı yargılamaların kaldırılmasını ve bulunan ukubet kanunlarına mucibince alışılagelen yargılamaların yapılmasını gerektirdiğini" belirtti.
Sivil ortak kasıntı bulunan Mısır Kişisel Haklar Girişimi de icra ettiği açıklamada, yılgı çözüm döneminde, sanıkların, yılgı mahkemelerin kararlarına itiraz, temyiz ve istinaf kabilinden anayasa yollarına müracaat hakkının olanaklı olmadığını hatırlattı.
Temyiz hakkının elde edilmesi
Ülkede muhaliflerle ait davalarda bilirkişi Mısırlı avukat Ahmed Hilmi, toplumsal paylaşım sitesi Facebook hesabından yayımladığı açıklamada, bu kararın muntazır davalar düşüncesince ortak yarar bulunduğunu belirterek, OHAL'in kaldırılması sonucunda gelecek günlerde ukubet mahkemelerine irsal edilmesi beklenir davalarda itiraz düşüncesince temyize gidebileceğini kaydetti.
Hilmi, bu kazanımın, önümüzdeki devir diliminde yargılanacak sanıklar düşüncesince ince ehemmiyetli ve can alıcı bulunduğunu vurguladı.
Kahire Temyiz Mahkemesi Başkanı Abdullah el-Baca, ülkenin resmi gazetesi Ahbaru'l Yevm'e icra ettiği açıklamada, "Yeni ortak anayasa yahut değişmeyen çıkması halinde, maznun düşüncesince en akıllıca olanı uygulanacaktır." ifadesini kullandı.
Dolaşım, durma ve nakil engellemelerinin kaldırılması
Olağanüstü halin duyuru edilmesiyle dayatılan ve yürürlükten kaldırılmasıyla ilga edilecek bulunan en ehemmiyetli kısıtlamalardan birileri da bölümsel ve dolgun sokağa çıkacak yasakları, dolaşım, nakil ve durma kısıtlamaları ve birtakımı yerlerin boşaltma edilmesi oldu.
İnsan haklarının ve çıplak çalışmanın güçlendirilmesi
OHAL'in kaldırılmasından elde edilmiş ortak gayrı yarar ise insanoğlu hakları ve çıplak emek vermeyi güçlendirecek bu kanuncu atılımın desteklenmesi adına tabir ediliyor.
Ulusal İnsan Hakları Konseyi üyesi Said Abdulhafız, ülkenin resmi çav ajansı MENA'ya icra ettiği açıklamada, Sisi'nin 11 Eylül'de yayımladığı 1. Stratejik ve Ulusal İnsan Hakları Bildirisi'nde, yılgı halin ve etkilerinin sonlandırılması da karışma kimi kararlar alınarak amme özgürlüklerinin güçlendirilmesi düşüncesince adımlar atılacağı lafı verdiğini hatırlattı.
Abdulhafız, yılgı halin sona erdirilmesinin, vatandaşa kişiye şayeste ortak hayat bildirmek düşüncesince özgürlükleri ve hakları artıracağını, insanoğlu hakları ve değme çeşit çıplak düzentileme dalında ortak atak gerçekleştirecek sponsor adımlara biçim açacağını laflarına ekledi.
Karara bağlı dile getirilen endişeler ise üç başlıkta toplanıyor:
Olağanüstü çözüm yasalarının benzer hükümler uygulanmaya bitmeme edilecek
Avukat ve hukukçu Nasır Emin, Facebook hesabından icra ettiği açıklamada, yakalama, kontrol ve hapsetmeye müsaade verici yılgı kanunların tümünün, Terörle Mücadele Kanunu ve Terör Yapıları Kanunu kabilinden halen yürürlükte bulunan gayrı yasalara aktarıldığını ve bunların uygulanmaları düşüncesince yılgı çözüm duyuru edilmesine lazım olmadığını belirtti.
Mısır Kişisel Haklar Girişimi (EIPR), yılgı halin sona erdirilmesinden duyduğu memnuniyetin aksine, 26 Ekim'de icra ettiği açıklamada, bu adımın başta yılgı çözüm yasasının yetkilerinin çoğunu meşrulaştıran ve ukubet kanunlarıyla sürekli adına birleştiren gayrı mevzuatla beraberce çıtırbom olacağını belirtti.
Olağanüstü yargılamalar ve soruşturmalar bitmeme edecek
Olağanüstü çözüm kanunu metni kapsamındaki yılgı mahkemelerin, Cumhuriyet Savcılığı çeşidinden kendilerine devretme edilen yahut bozma edilmeden evvela incelemeye başladıkları hepsi davaları görmeye bitmeme edeceği dökme açıklamada, başta sanıkların çoğunun ihtiyati mevkufiyet süresini doldurmuş bulunduğu düşüncesince bu yargılamaların durdurulması çağrısında bulunuldu.
Avukat Ahmed Hilmi de bu davaların alışılagelen mahkemelere irsal edilmeyeceğini, mahkemenin davayı yılgı çözüm mahkemesi adına görmeye ve karara bağlamaya bitmeme edeceğini, bu yüzden kararın temyize yayımcı olamayacağını belirtti.
Hilmi, Devlet Güvenlik Savcılığı'nın hususi savcılığın ortak şubesi bulunduğu düşüncesince ve kurulduğu günden bugüne denli emek harcamaları bitmeme etmiş bulunduğu düşüncesince kararın da ortak tesiri olmayacağını, yılgı halin uygulanması yahut iptali ile ilgisinin bulunmadığını ve bu yüzden Cumhuriyet Savcısının davaların kaza yetkisi dağılımına mucibince Devlet Güvenlik Savcılığının yetkilerinin vaktiyle bulunduğu kabilinden kalacağını belirtti.
OHAL'in kaldırılmasının, yönetsel mevkufiyet ve tutukluluğun yenilenmesi davaları üstünde tek türel tesirinin olamayacağını dile getiren Hilmi, "Tutukluların durumlarına gelince, OHAL kararının bozma edilmesi, onların dosyasında ortak gelişmeye ayraç ediyor mu etmiyor mu? Bu dosya, kaza kararlarıyla merakı sıfır politik ortak karardır." ifadesini kullandı.
Tutukluların başıboş bırakılmaması
Hukukçu Necad el-Beri de Facebook hesabından icra ettiği açıklamada, "OHAL'in kaldırılması tabii müjdeli ortak çav ancak tesirleri sahaya yansımadığı sürece benim düşüncesince müjdeli ortak çav olmayacak." ifadesini kullandı.
Beri, ihtiyati mevkufiyet süreleri 3 yıla denli vasıl tutukluların yargılanmadan başıboş bırakılmasını istem etti.
Siyasetçi ve öğretim üyesi Hasan Nafia ise Twitter hesabından icra ettiği açıklamada, "Cumhurbaşkanı Sisi'nin OHAL'i uzatmama kararını kıvançla karşılıyorum ve ümit ederim bu korkusuz adımın arkası sıra hepsi politik tutukluların başıboş bırakılması, gezi yasaklarının kaldırılması ve fonlara el konulmasının bozma edilmesi ile sonuçlanacak apayrı adımlar da gelir." değerlendirmesinde bulundu.
