Konya
Konya Ovası'nda toprak altında giderek eriyen kireç taşı taşlarının ara oluşturması ve yerin çökmesiyle oluşan obruk sayısının seneler içinde aceleci artışı, tedirginliğe hastalık oluyor.
Yer altı sularının çalışan kullanması obruk oluşumunu hızlandırırken, alanda emek vermek örümcek uzmanlar, bugüne denli derinliği 1 metrenin üstünde mecmu 702 obruk belirleme etti.
1920'lerden 2000'li yılların başlarına denli salname 1-2 obruk oluşumunun görüldüğü alanda 2010'da 17 obruk meydana gelirken, 2020'de bu numara 43'e yükseldi.
1920 ile 2009 yıllarında ise mecmu 95 obruk oluştu. Geçen sene dünya sonuç 10 yılda ise (2010-2020) ayrımlı bitik ve büyüklükte 309 obruk görüldü.
2020'de 94 adsız sansız ve henüz önceki oluşan acemi obruk belirleme edilirken, sabık sene henüz önceki oluşan fakat literatürde sıfır 1742 obruk belirlendi. Böylece geçmişten günümüze belirleme edilen obruk sayısı 2 bin 240 oldu.
"Geçmişte 20 yılda müşterek obruk oluşurken demin bu adet yılda 30-40'a çıktı"
Konya Teknik Üniversitesi (KTÜN) Obruk Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, AA muhabirine, eskiden oluşan obrukların tarihlendirilmesinin ağır bulunduğunu söyledi.
Yöre halkı ile görüşmelerde ve DSİ ile AFAD özellikle kazanmak neredeyse alanda meydana getirilen çalışmalarda ehemmiyetli veriler elde edildiğini özetleyen Arık, "1990'lı senelerde yılda biraz seviyesinde obruk 2000'li senelerde 5-6 seviyesinde. 2010'dan sonraları sonsuz kalan müşterek ilerleyiş izliyor. 2015'ten sonraları 40'lı sayılarda obruk oluşumu gerçekleşti. Geçmişte 20 yılda müşterek obruk oluşurken demin bu adet yılda 30-40'a çıktı. Bu da sonuç senelerde obruk sayısının değişik arttığını gösteriyor." diyerek konuştu.
Konya Kapalı Havzası'nda mecmu obruk sayısı: 2240
Arık, obrukları sığ ve dip özellikte kazanmak neredeyse ikiye ayırdıklarına ayraç ederek, "Geçtiğimiz sene çabucak Karapınar'da 500 yöresinde obruk belirleme edilmişti. Yürüttüğümüz çalışmalarda Konya genelinde belirleme edilen mecmu obruk sayısı 2240. Bunlardan 702'si kuyu halinde görmeye alıştığımız dip obruklar. Büyük bölümü sığ obruklar doğrusu 1 m. derinlikteki değişebilir çaplardaki obruklar. Karapınar'ın beraberinde obruk oluşumları Karatay, Çumra, Selçuklu, Ereğli, Halkapınar ve Emirgazi ilçelerinde de görülüyor." ifadelerini kullandı.
Birincil önlem, toprak altı suyunun kontrollü kullanılması
Arık, toprak altı sularının kontrolsüz kullanması ve buna ilişkin namına su seviyesindeki düşüşün obrukların oluşumunu da hızlandırdığını belirterek, şöyleki konuştu:
"Son senelerde obruk oluşumlarının değişik artmasının en asliye sebebi baş döndürücü ve kontrolsüz su kullanımı. Şu etapta ihtimal de henüz devamlı namına ortaya koyabileceğimiz en ehemmiyetli önlem, toprak altı suyunun kontrollü kullanılması. Çünkü tekne içinde hem müşterek tomar müşterek tomar hem de kontrolsüz müşterek halde tüketiliyor. Yıllar içinde toprak altı su seviyesindeki düşümler değişik kalan ilerleyiş izliyor. Yer altı seviyesindeki azalış bire müşterek sürede obruk sayısındaki çoğalma da demek. 2000'li yıllara denli santimetrelerle anlatım ettiğimiz toprak altı suyu düşümleri, 2015'ten sonraları müşterek m. seviyesinde. Geçen sene birtakım rasat kuyularındaki düşüm 20 metrenin üzerinde."
