Ankara
AA muhabirinin, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünün (FAO) maaş yayımladığı Gıda Fiyat Endeksi'nden derlediği bilgilere göre, gıda tutarları artışını 2020'nin april ayından bu yana sürdürüyor.
FAO'nun yayımladığı endeks, nebati yağlar, tahıllar, et ve şeker hastalığı hastalığı karışma iktisap etmek kıl payı müşterek saf gıda ürünündeki değişikliklerin birleşmiş neticelerini tespit etmek ve bunları aydan taban karşılaştırmayı amaçlıyor.
Uzmanlar, endekste kaydedilen yükselişte Kovid-19 salgının etkisiyle yer yağı fiyatlarında, gıda istihsal ve taşımalık maliyetlerinde tanıdık artışın can alıcı bulunduğu belirtiyor.
Salgın dolayısıyla yaşanmış olan istihdam sorunları da mal fiyatlarındaki artışların müşterek ayrıksı küresel sebebi kendisine öne çıkıyor.
Gıda fiyatlarındaki artım salgının hazırlık zincirinde mesail oluşturduğu, devletlerin baskıcı önlemler uyguladığı dönemlerle hudutlu kalmayarak, küresel kurda normalleşme zamanına girilmeye başlanan 2021 senesinde da artarak sürüyor.
Mayıs ayında gıda fiyatlarında 10 senenin rekoru kırıldı
Gıda Fiyat Endeksi'nde 2021'in mayıs ayında kaydedilen değer, Arap Baharı'nın yaşandığı 2011'den buna, kestirmece 10 senenin en erdemli seviyesine ayraç etti. Söz konusu ayda 127,8 ederine vasıl endeks, henüz evvela Eylül 2011'de 130,4 kıymetini kaydetmişti.
Mayıs ayının arkası sıra haziranda hudutlu müşterek düşüşle 125 ederine gerileyici endeks, temmuzda 123,5 oldu, ağustosta ise 127,4 ederine yükseldi.
Artışta başı nebati yağlar çekiyor
Son piyasaya çıkan küresel gıda tutarları bültenine göre, ağustosta gıda fiyat endeksinde kaydedilen değer, salname bazda kestirmece yüzdelik 33'lük artışa ayraç etti.
Endeksteki bu yükseliş en aşırı nebati yağlardan kaynaklandı. Bitkisel yağ fiyatlarındaki artım ağustosta salname yüzdelik 67,9'a ulaştı. FAO raporlarına layıkıyla bunun nedeni, biyodizel düşüncesince küsurat arzu ve müzahir sıfır diyar şartları kendisine kayıtlara geçti.
Bu çağda en erdemli artım kaydedilen ikinci verim ise yüzdelik 48,1 ile şeker hastalığı hastalığı oldu. Bunda Brezilya'daki aksi diyar koşullarının arzı azaltmasının can alıcı bulunduğu tabir edildi.
Ağustos ayında salname bazda tahıllarda yüzdelik 31,1'lik artım görülürken, buna öngörülemeyen ve ters diyar koşullarının hasat beklentilerini ve istihsal azaltması bulaşık etti.
Söz konusu çağda et ürünlerinde yüzdelik 22, motorin ürünlerinde yüzdelik 13,6'lık yükseliş kaydedildi.
Dünya genelinde gıda fiyatlarındaki artım enflasyonun antipatik güçleri arasında
ABD’de Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ağustosta salname bazda yüzdelik 5,3 artarken, gıda enflasyonun ayrımsız çağda yüzdelik 3,7 yükseldi. Gıda enflasyonundaki yükselişte et tutarları dikkati çekti.
Ülkede ağustosta al et, alkan et, balık ve yumurtadaki salname fiyat artışları yüzdelik 8'i buldu.
Almanya'da salname finans şişkinliği eylülde 1993'ten bu yana evvela defa yüzdelik 4'ün üzerinde çıktı ve yüzdelik 4,1 kendisine ölçüldü. Bunda erke ve gıda fiyatlarının artmasının can alıcı bulunduğu belirtildi. Ülkede gıda fiyatlarındaki salname artım yüzdelik 4,9 kendisine kayıtlara geçti.
İngiltere’de ise finans şişkinliği ağustosta yüzdelik 3,2 ile akıbet 9 senenin en erdemli seviyesine yükselirken, gıda, fuel oil ve ikinci el makine fiyatlarının bu yükselişe yardım sağlayıcı esas faktörler bulunduğu tabir edildi.
Öte taraftan Avro Bölgesi'nde finans şişkinliği eylülde salname bazda yüzdelik 3,4 ile 2008'den bu yana en erdemli seviyesine ulaştı.
"Enflasyon küresel müşterek olgu"
Göttingen Üniversitesi Tarım Ekonomisi Profesörü Xiaohua Yu, AA muhabirine, küsurat gıda fiyatlarının sebepleri ve gıda enflasyonuna bağlı değerlendirmelerde bulundu.
Yu, enflasyonun yalnızca gıda sektöründe yaşanmadığını belirterek, bunun küresel müşterek vakıa olduğuna dikkati çekti.
Birçok faktörün gıda fiyatlarını üst çektiğini dile getiren Yu, bunlardan birinin Kovid-19'un küresel hazırlık zincirini bozması ve derya taşımacılığındaki erdemli maliyet bulunduğunu vurguladı.
Yu, şu şekilde bitmeme etti:
"İkincisi Kovid-19 krizine cevap kendisine Amerika ve Avrupa'da benimsenen genişletici servet ve maliye politikalarının küresel düşüntülü mal sanayisine iri akışkanlık sağlaması. Üçüncüsü, erke fiyatlarının erdemli kurda olması ve yeşil erke politikasından dolayı ABD, Avrupa ve Brezilya'da aşırı sayıda gıda ve arazinin biyoenerji düşüncesince kullanılmasının tetiklenmesi. mesela ABD'de mısırın 1/3'ü biyoetanol ve soya fasulyesi fasulyesi fasulyesinin 1/3'ü biyodizel düşüncesince kullanılıyor. Dördüncüsü ise diyar değişikliği."
Gıda fiyatlarındaki artıştan en aşırı düşüt gelirli ve gıda ithalatına tabi devletlerin mağdurları bulunduğunu aktaran Yu, ıvır zıvır müşterek kıtlığın güçlü fiyatlarda iri sıçramalara sebep olabileceğinin altını çizdi.
"Düşüş trendi 2022'nin ikinci yarısında başlayacak"
Yu, gıda fiyatlarında şu an yaşanmış olan artışın, 2008 ve 2012'dekine benzediğini anlatarak, "Büyük miktarda akçasal genişlemeden etkilenirken, akçasal tevessü de en özellikle yer yağı fiyatlarından etkileniyor. Düşüş trendi ise Amerika Merkez Bankası (Fed) ve Avrupa Merkez Bankasının (ECB) belli 2022'nin ikinci yarısında gideceği daralmayla başlayacaktır. Yine de fiyatlar geçmişteki düşüt seviyelere umumi finans şişkinliği dolayısıyla düşmeyecektir." değerlendirmesinde bulundu.
"Hükümetler de iç gıda pazarına karışma etmeli"
Yu, gıda enflasyonunun önüne devredilmek düşüncesince yapılması gerekenlere bağlı de bilgiler paylaşarak, küresel gıda fiyatlarını değiştirmenin havadan müşterek nesne olmadığının altını çizdi.
"Hükümetlerin de iç gıda pazarına karışma etmesi gerekir." diyen Yu, enflasyonun toptan pazardan gıda alıp iç sektöre satarak baskılanabileceğini tabir etti.
Yu, hükümetlerin iç pazardaki spekülasyonları engelleyebileceğine de değinerek, piyasaya ihtiyaçtan müşterek tomar almamaları uyarısının yapılabileceğini söyledi.
Öte yandan, hükümetlerin iç arzı bırakmak düşüncesince doğacak yılların gıda üretimine odaklanması gerektiğine dikkati çekici Yu, "Enflasyondan etkilenen hepsi devletler arsıulusal bölgede müşterek araya gelmeli ve Amerika kabilinden gıda ihracatçısı devletlere biyoenerji düşüncesince üretimi kısıntı ve küresel arzı açık açık tezyit düşüncesince edisyon yapmalı. Genel kendisine hayattaki gıda arzı evren nüfusunu bakmak düşüncesince yeterli. Burada dava akçasal ve tedarikle ilgili." niteleyerek konuştu.
"15 senedir gördüğümüz erdemli fiyatlar bitmeme edecek"
İş Yatırım Uluslararası Piyasalar Direktörü Şant Manukyan da gıda fiyatlarındaki yükselişin gerçekte 2000’lerin başından itibaren kendisini piyasalarda gösterdiğini dile getirerek, 2005'e derece henüz esbak averajlarına yaklaşan seyreden gıda fiyatlarının, bu tarihten itibaren aşırı kaba müşterek yükselişe geçtiğini vurguladı.
Manukyan, 2019'a bakılınca ise o tarihte Amerika ekincilik işletmelerinin batkınlık başvurularının akıbet 10 senenin en erdemli seviyesine ulaştığını hatırlatarak, şunları kaydetti:
"Bazı eleştiri ülkelerdeki sezon problemleri, navlunlardaki kaba yükselişler ve yer yağı fiyatlarının erdemli bulunduğu zamanlarda girdi maliyetlerinin yeniden artıyor olması kabilinden gelişmeler var. Kısa vadede bunların hiçbiri elden çözülecek kabilinden görünmüyor. Son 15 senedir gördüğümüz erdemli fiyatların bitmeme edeceğini düşünüyoruz."
