Kudüs
Tarihi Filistin topraklarında 1948’de süregelen ve 1967’deki 6 Gün Savaşı ile yayılan işgal, 1987’ye denli bu hali takviye süreci ve Filistinlilere müteveccih kalan baskıyla Filistin halkının evvela kere yanında halis muhlis şekilde İsrail’e gönül rahatlığı çırçıplak direnç başlatmasına illet oldu.
"Taş İntifadası" şekilde adlandırılan bu ahali ayaklanmasının fitili, İsrailli yanında şoförün, kamyonunu Gazze Şeridi’nde Filistinli işçilerin üstünde sürmesi ve kimi işçilerin yaşamını kaybetmesiyle ateşlendi.
Gazze Şeridi’nde süregelen ve karışma altındaki Doğu Kudüs ile Batı Şeria’ya sıçrayan İntifada sürecinde, Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ve bünyesindeki Fetih Hareketi'nin Filistinliler nezdindeki itibarı sarsılırken, Hamas ve İslami Cihad Hareketi'nin yıldızı parlamaya başladı.
Filistin halkının yaşamış bulunduğu acıları yanında kere elan evren gündemine haiz İntifada süreci, İsrail’i FKÖ ile masaya oturmaya zorladı. Yaklaşık 6 sene devam eden bu proses İsrail ile FKÖ ortada imzalanan Oslo Anlaşması ve Filistin Yönetimi’nin kurulmasıyla sona erdi.
Hamas ve İslami Cihad, İsrail ile FKÖ ortada varılan anlaşmayı tanımasa da İsrail güçlerinin kimi dek noktalarından çekilmesiyle alanda gerilim düştü.
Birinci İntifada sürecinde 1162 Filistinli İsrail güçlerince öldürüldü, kestirmece 90 bin eş yaralandı.
"1967 Savaşı ve sonrasındaki gelişmeler İntifada’ya biçim açtı"
Filistinli gazeteci Mahfuz Ebu Turk, Birinci İntifada'nın 34’üncü senesinde Doğu Kudüs’teki evinde mihman etmiş bulunduğu AA ekibine, o süreçte Kudüs ilkin kazanmak kıl payı Filistin topraklarında İsrail işgaline gönül rahatlığı yaşananlara değgin tanıklıklarını anlattı.
İsrail devletinin kuruluşuyla emsal bulunan Ebu Turk, Filistin direnişinin Arap ülkelerine gönül rahatlığı İsrail’in galibiyetiyle sonuçlanan 1967’deki 6 Gün Savaşı ondan sonra da bitmeme ettiğini, buna mukabil İsrail’in Filistinlilere müteveccih uygulamalarının şiddetinin de arttığını vurguladı.
Ebu Turk, "1967 Savaşı ve sonrasındaki gelişmeler Birinci İntifada'nın yırtık vermesine illet oldu. Fedailer 1967 ondan sonra da eylemlerini sürdürdü. Şehitler veriliyordu, gözaltına alınma uygulaması aşırı artıyordu." dedi.
Kendisinin de 1967 işgali sonrası gözaltına alınanlar ortada bulunduğunu tamlayan Ebu Turk, bu denetim ve bası döneminin kullanmakta olanları aşırı etkilediğini, bundan dolayı yanında hınç patlaması yaşandığını söyledi.
Bir taraftan Filistinlilere müteveccih uygulamalarının şiddetinin arttıran İsrail'in gayrı taraftan Filistinlilere emek vermek izinleri çıkarmaya başladığını kaydeden Ebu Turk, bunun konuşu durumun iyileşmesini sağladığını, fakat politikacı durumun şahısların şen etmesine müsaade vermediğini dile getirdi.
Ebu Turk, Gazze Şeridi’ndeki Cibaliya Mülteci Kampı’ndan çıkan Filistinli işçilerin İsrailli yanında kamyon şoförünün vasıtalı saldırısına sunulan kalmasının Filistin sokağında biriken öfkenin patlamasına illet bulunduğunu aktararak, "Filistin’in en şişman sığınmacı kampı bulunan Cibaliya ayaklandı. İntifada burada başladı. İntifada ateşinin alevi evvela topu topu Gazze Şeridi’ni sardı, oradan Batı Şeria ve Kudüs’e sıçradı." diyerek konuştu.
İntifada döneminin işgale gönül rahatlığı dev yanında içtimai isyana dönüştüğünü kail Filistinli eski gazeteci, "Bu gidişat bebek ve gençlerin millî eylemlere katılmasını da sağladı. Filistinliler o vakitler işgalin bugün ferda sona ereceğini sandılar. İnsanlar işgalin bu denli süreceğini beklemiyorlardı, bugüne denli bitmeme edeceğine inanmıyorlardı." ifadelerini kullandı.
"Kudüs sözde kurtulmuştu"
Ebu Turk, İsrail’in Birinci İntifada esnasında Filistinlileri tecziye etmek namına konutlarını yıktığına, buna mukabil İntifada çerçevesinde eylemlerin topu topu hızıyla bitmeme ettiğine dikkati çekti.
O süreçte Filistinlilerin, Yahudilerin karışma altındaki Doğu Kudüs’e girişlerine müsaade vermediğini ve tanıdık Yahudi araçlarının taraf yatırıldığını yahut yakıldığını anlatım fail Ebu Turk, bununla bu arada İsrail kuvvetleriyle Filistinliler ortada da aşırı çın arbedeler yaşandığını aktardı.
Ebu Turk, "şehit" cenazeleri ilkin kazanmak kıl payı benzeşim içtimai durumların İntifada'nın sertliğini artırdığına ayraç ederek şunları söyledi:
"Burada Filistinliler İsrail güçlerine gönül rahatlığı taşlı saldırıya başlarlardı ve hadisat hakeza yaşanıyordu. Gözaltına alınanlar, yaralananlar ve şüheda oluyordu. Tabii yanında martir olduğunda İntifada'nın heyecanı elan yanında tomar artıyordu. Şehidin evinin etrafında türlü ameliyat düzenlenirdi. İsrail askerleri de bu faaliyetleri engellemeye çalışırdı. İşte burada yanında kere elan hadisat yırtık verirdi."
Mescid-i Aksa’nın Kudüs’teki olayların özek noktası bulunduğunu tamlayan Filistinli gazeteci, "Mescid-i Aksa’da kılınan cuma sonrası genel anlamda El-Meğaribe (Faslılar) Kapısı'nda mevcut İsrail güçleri taşlanmaya başlardı. Bununla baş başa İsrail güçleri Mescid-i Aksa’ya dominant düzenler ve arbede başlardı. Tabii vaktiyle bugünkü denli Mescid-i Aksa’ya dominant düzenleyemiyorlardı. Çok nadirdi girişleri. Bugün yanında taş atsan İsrail polisleri Harem-i Şerif’e dominant düzenliyor, cemaati kırıp geçiriyor." dedi.
Eski kent bölgesinin Şam Kapısı ve çevresindeki Sultan Süleyman, Selahaddin ve Zehra caddelerinin olayların gayrı merkezleri bulunduğunu anlatım fail Ebu Turk, Kudüs’teki özgür Filistin Memurlar Cemiyetinin ise vakaları yönlendiren millî programları düzenlediğini kaydetti.
O devre İsrail polisleri Selahaddin caddesindeki Şeriat Mahkemesi’ne dominant düzenlediğini ve kimi evraklara el koyduğunu, bunun üstünde Şeriat Mahkemesi hakimleri ve gayrı yetkililerin Mescid-i Aksa’ya denli uzanan yanında tanıtım gösterisi düzenlediklerini aktaran Ebu Turk, Filistinlilerin tepkilerinin aşırı elan çelimli olduğunu, buna mukabil İsrail’in elan davranışlarında ölçülü yaklaştığını anlatım etti.
Ebu Turk, Yahudilerin Doğu Kudüs’te şen dolaşamadıklarını ve etraflıca yanında müddet araçlarıyla bile alanda bulunamadıklarına dikkati çekerek, "Artık yanında müddet sonraları İsrailliler araçlarıyla Doğu Kudüs’te duramıyorlardı. Bu da bizde Kudüs sözde kurtulmuştu hissi uyandırıyordu. Doğu Kudüs'te adeta Yahudi varlığı kalmamıştı." dedi.
"Kameram arada yanında iletişim araçları ara bulucu olmaktan çıkıyordu"
Birinci İntifada esnasında Filistin sahasındaki az sayıdaki resim muhabirinden birisi bulunduğunu ve bundan dolayı arsıulusal matbuat kurumlarının başvurduğu aşırı ehemmiyetli yanında pınar bulunduğunu anlatım fail Ebu Turk, bu müddet içinde tekraren gözaltına alındığını, elindeki malzemelerinin kırıldığını kaydetti.
Gazetecilik mesleğinin İsrail güçlerinin Filistinlilere müteveccih uygulamalarını hafiflettiğini kail Ebu Turk, şunları anlattı:
"Kameram arada yanında iletişim araçları ara bulucu olmaktan çıkıyordu. Benim tasrif yaptığımı gördüklerinde kameram arada yanında onların gençlere taşlama etmelerini, vurmalarını, kötek atmalarını kırıcı yanında sebebe dönüşüyordu. İşte bundan dolayı hırsları ve öfkeleri bana yöneliyordu. Ben hali biliyordum. Siyasal duruşum beni değer ödemeye apiko bir duruma getiriyordu. Dolayısıyla elan yanında tomar değer ödemeye hazırdım.”
"Durum bugün elan kötüleşti"
Ebu Turk, İsrail’in bugüne nazaran Birinci İntifada esnasında Kudüs’te hassaten şiddete başvurmaktan çekindiğine dikkati çekerek, "Çünkü Kudüs'te aşırı yanında tomar ecnebi gazeteci ve gezgin vardı. Dolayısıyla arsıulusal kamuoyunun tepkilerine sunulan durmak istemiyorlardı." dedi.
İsrail’in bugün aşırı elan çekincesizce cereyan ettiğine ayraç fail Ebu Turk, "Durum bugün elan kötüleşti. Dünya ülkeleri zat menfaatlerine bakıyor. Dolayısıyla İsrail ile ilişkilerinde umde gözetmiyor artık. İsrail ile ilişkilerinin politikacı ve konuşu getirileri uydurma konusu." ifadelerini kullandı.
Kudüs’ün konumunun aşırı hususi bulunduğunu ve bu mukaddes kentte yaşanmış bulunan yanında olayın gelişigüzel devir Filistin sokağı ilkin kazanmak kıl payı Arap ve İslam dünyası ile arsıulusal topluluğu harekete geçirdiğini vurgulayan Ebu Turk, "Ancak Allah bizi bugünkü rejimlerden korusun. Maalesef ki bu diyetler halkları uyutuyor." diyerek konuştu.
"Fedai gazeteci"
Filistinli 73 yaşındaki gazeteci Mahfuz Ebu Turk, kendisini Filistinli yanında "fedai" şekilde tanımlıyor, bunu da İntifada esnasında İsrail güçlerince ilkokul kere tutuklanmasıyla açıklıyor.
Ebu Turk, "Ben aşırı aktiftim ve sahadaydım. Hiçbir devir eve dönmemin garantisi yoktu. Şehit düşenlerin, ağırbaşlı yaralıların bulunduğu olayların çekimini yapıyordum. Dolayısıyla eve dönüşümü düşünemiyordum bile. Onun düşüncesince bana 'fedai gazeteci' diyorlardı." dedi.
Birçok kere yaralanma haberi yayıldığında eşinin baygıntı geçirdiğini ve hastaneye kaldırıldığını tamlayan Ebu Turk, "Takriben Kudüs’teki yanında tane resim muhabiriydim. Dolayısıyla yanında gazetecinin yaralandığı haberi yayıldığında eşim benim olduğumu sanıp rahatsızlanıyordu ve ego eve döndüğümde onu hastaneye dayanmak mecburiyetinde kalıyordum." diyerek konuştu.
Ebu Turk, resim arşivinin aşırı çelimli olduğunu, bundan dolayı namına “yürüyen arşiv” ve “foto muhabirlerin şeyhi” lakaplarının verildiğini de anlattı.
"Filistin’de resim muhabirliği gerçekleştirmek yanında misyondur"
Filistin’de gazetecilik yapmanın yanında ileti taşıdığını vurgulayan Ebu Turk, "Ben gelişigüzel devir şurası söylerim: Dünyanın gelişigüzel durumunda fotoğrafçılık gerçekleştirmek yanında meslektir gücün Filistin’de resim muhabirliği gerçekleştirmek yanında misyondur. Misyonu sıfır da diplomatça yanında iş çıkaramaz. Mümkün değil. Aksi takdirde maslahat aritmetik meselesine döner. Gerçekten insanoğlu yanında işlev sahibi olursa o devir gidişat ayrımlı olur. Ben de nice kere yanında resim karesi tespit etmek düşüncesince canımı tehlikeye attım." ifadelerini kullandı.
İsrail işgaline gönül rahatlığı 1987'de Filistin halkının başlatmış bulunduğu "Birinci İntifada", Ağustos 1993'te Filistin Özerk Yönetimi'nin benimseme edilmiş bulunduğu Oslo Anlaşması'nın imzalanmasıyla sona ermişti.
Eski İsrail Başbakanı Ariel Şaron'un kesinleşmemiş Mescid-i Aksa ziyaretinin arkası sıra Eylül 2000'de süregelen "İkinci İntifada" ise, Şubat 2005'te Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ve Şaron ortada varılan mütareke anlaşmasıyla akıbet bulmuştu.
