Kafkas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölüm Başkanı ve Ani Örenyeri Kazı Başkanı Dr. Öğretim Üyesi Muhammet Arslan, ortaya çıkarılan mezarların Anadolu'daki Selçuklu devrine ilgilendiren önceki mezar anıtları olabileceğini belirtti.
2021 yılı hafriyat emek harcamaları sırasında Ani Katedrali'nin 30 m. güneybatısındaki bölgede düzenlenen hafriyat çalışmalarında ortaya çıkarılan Selçuklu mezarları havadan görüntülendi.
“Selçuklu Mezarlığı olabildiği kanısına vardık”
Ani Örenyeri'nde endamsız müddette düzenlenen hafriyat faaliyetlerinden ortaya çıkan ve tarihçileri heyecanlandıran Selçuklu mezarları ile bağlılık açıklamada bulunan Kafkas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölüm Başkanı ve Ani Örenyeri Kazı Başkanı Dr. Öğretim Üyesi Muhammet Arslan, “2021 yılı hafriyat çalışmalarımız kapsamında Ani Katedrali'nin doğrudan 30 m. güneybatısında bu bölgede yaptığımız çalışmalarda yüzeydeki kimi yıkı ve buluntulardan hareketle, bu alanın esasen ortak gömütlük endüstrisi olabileceğini düşüncesiyle çalışmalarımızı burada yoğunlaştırdık. Ve sonucunda de düşündüğümüz kabilinden burasının ortak gömütlük alanı, ayrıca Selçuklular devrine ilgilendiren ortak gömütlük olabildiği kanısına vardık” dedi.
“3 ayrımlı tipte mezar tipolojisine rastlamış olduk”
Kazılarda 3 ayrımlı tipte mezar tipolojisine rastladıklarını anlatım fail Arslan, “Tabi yalnızca gömütlük endüstrisi değil, gene yüzeydeki yıkı biçiminde duran ortak kümbet kalıntımız vardı. Ancak planı ve mimarisi birlik kendisine bilinmemekteydi. Bu kümbeti de hafriyat çalışmasını gerçekleştirerek çağ yüzüne çıkardık. Burada 3 ayrımlı tipte mezar tipolojisine rastlamış olduk. Birincisi Selçuklunun alışılmış açıdan mensur etmiş olduğu ahacık dördül duraç üstünde sekizgen gövdesiyle ortak kümbet yapısı, ikincisi bizim akıt mezar kendisine nitelendirdiğimiz ve Orta Asya'dan Anadolu'ya denli mevrut ve Anadolu'da da İslami usullerle muteber oda mezarları ki, bunların örneklerini başta Ahlat kazılarında sık sık karşımızı çıkmıştı. Üçüncü sima mezarlar ise sandukalı tipteki mezarlar, bunlarda gene alttaki mustatil ortak duraç üstünde taş sanduka şeklinde mensur edilmiş mezarlar, yayıncı kılıç buradaki hem kümbet, bununla beraber öteki mezarların Anadolu'daki Selçuklu devrine ilgilendiren önceki mezar anıtları olabildiği üstünde durmaktayız. Zira bildiğiniz benzeri Ani 1064 senesinde Sultan Alparslan çeşidinden Anadolu'da fethedilen önceki toprak olması nedeniyle buradaki gelişigüzel türden eserin, mezarlıkta engelleme kazanmak üzere, gelişigüzel türden eserin Anadolu'da Selçuklu Türkleri düşüncesince ortak önceki bulunduğunu da vurgulamak gerekir” sanarak konuştu.
Ani Örenyeri'nde Ani Örenyeri Kazı Başkanı Dr. Öğretim Üyesi Muhammet Arslan nezaretinde 4 ayrımlı noktada hafriyat bilimi kazıları bitmeme ediyor.
Işık Çapanoğlu
