Washington
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, emektar Başkan Donald Trump'ın İran'ın çıplak çekirdeksel faaliyetlerine müteveccih silme etmiş bulunduğu muafiyetleri arka getirdiklerini Kongre'ye iletti, değişmeyen Kongre üyeleri ile Dışişleri Bakanlığı ortada tartışmalara hastalık oldu.
Blinken, 2015'te imzalanan, Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) kendisine bilinen çekirdeksel anlaşması kapsamında İran ile çıplak çekirdeksel faaliyetler üzerinde teşrikimesai önleyen Rusya, Çin ve Avrupa vatanlarını yaptırımdan affedilmiş markajcı sonucu Kongre'ye gönderdi.
Üst dozaj müşterek Dışişleri Bakanlığı yetkilisi, gazetecilere icra ettiği açıklamada, bu adımın İran'a müşterek ivaz bulunduğunu reddetti ve bunun barışma kapsamında "statükoya dönüş" kendisine nitelendirdi.
Yetkili başkaca "Bu, KOEP'nin dört dörtlük kendisine uygulanması düşüncesince çapraz devir ilişkin müşterek anlaşmaya muvasalat etmek kabilinden olduğumuza müteallik müşterek ayraç değil." dedi.
Dışişleri yetkilisi, bu muafiyetin, Tahran'la bitmeme fail müzakerelerde anlaşmaya varılması yerinde "İran'ın KOEP taahhütlerini adına getirmesinin zeminini hazırlamak" ve "İran'ın askeri çekirdeksel faaliyetlerini kısıtlamak" düşüncesince tasarlandığını tez etti.
Yetkili "Bu yaptırımlardan feragat edilmedikçe, İran'ın stoklarının aracısız çıkarılması ve çekirdeksel silahların yayılmasını önleme kıymeti bulunan başka faaliyetlerle ilgilendiren üçüncü taraflarla etraflıca uygulayım görüşmeler yapılamaz." biçiminde konuştu.
Birçok kurultay üyesi bu muafiyete aksülamel gösterirken, ABD Dışişleri Sözcüsü Ned Price, Twitter hesabından tepkilere karşılık verdi.
Price, "İran'a yaptırımları gevşetmedik ve Tahran OKEP kapsamındaki taahhütlerine arka dönene kadar/dönmedikçe de bunu yapmayacaktır. Biz dört dörtlük kendisine geçmiş yönetimin yaptığını yaptık. Uluslararası ortaklarımızın İran'da küsurat çekirdeksel silahların yayılmasını önleme ve düzenlilik risklerini ele almalarına müsaade verdik." ifadelerini kullandı.
Texas eyaleti Senatörü Cumhuriyetçi Ted Cruz ise Twitter hesabından Price'ı yalanladı.
Cruz paylaşımında, "Başkan Biden ve (Başkan Yardımcısı Kamala) Harris yetkilileri gazetecilere ve Amerikan halkına köksüz söylüyor. Kongre'ye İran'ın çekirdeksel programına müteveccih yaptırımları kaldırdıklarını ve Rusya ile Çin'in Ayetullah'ın çekirdeksel tabanca programını geliştirmesine iane etmesine müsaade verdiklerini bildirdi." ifadelerine toprak verdi.
ABD'nin de aralarında bulunduğu Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi 5 sürekli üyesi ve Almanya (P5+1) ile İran 2015'te OKEP'yi imzalamış ve İran'ın askeri çekirdeksel programı ilişkin kuma icraat başlatılmıştı.
Dönemin ABD Başkanı Barack Obama, 2016'da Avrupa ülkeleri, Çin ve Rusya'nın İran çıplak çekirdeksel programını izleme ika ve teşrikimesai tasni ilişkin yaptırımlardan affedilmiş tutmuş ve rastgele sene bu muafiyetleri uzatmıştı.
Ancak Obama'nın halefi Cumhuriyetçi Başkan Donald Trump, İran çekirdeksel anlaşmasından çekilirken, bahis konusu muafiyeti de 20 Mayıs 2020'de uzatmamış, silme etmişti.
Joe Biden, 20 Ocak 2021'de göreve geldikten çelimsiz müşterek müddet sonraları ABD'yi baştan anlaşmaya eğmek düşüncesince İran ile endirekt danışmalar başlatmıştı.
Avusturya'nın başkenti Viyana'da sekizinci devir danışmalar bitmeme ederken, ABD yönetimi bundan sonraları barışma düşüncesince akıbet noktaya geldiklerini, Tahran'ın çelimsiz müddet içinde masaya dönmemesinin İran çekirdeksel programını dönülmez müşterek noktaya götüreceğini encam sürüyor.
