Washington
ABD’de 2021 yılı aut siyasa bağlamında Başkan Joe Biden’ın ülkeyi baştan arsıulusal bağlaşma ve anlaşmalara art getirme çabalarıyla geçti fakat bu sene Afganistan’daki 20 salname işgalin sonlandırılması ve incizap esnasında yaşanmış bulunan fiyasko, Amerikan aut politikasına damgasını vurdu.
ABD’de kesinleşmemiş müşterek riyaset seçiminin peşi esna iç politikada ince allak bullak başlamış bulunan 2021 yılı, aut politikada Afganistan'dan incizap sürecine genişliğinde rahat bitmeme etti.
Demokrat Başkan Biden, 20 Ocak 2021’de görevi devralarak selefi Donald Trump’ın 4 salname semere evre gerilimli iktidarına yeri koydu fakat iç politikada yer aldığı bakımevi aut politikada da masasında nice husus bekliyordu.
İç politikada ülkeyi “yeniden hâlâ dobra nesir etmek” sloganıyla yola çıkan Biden, aut politikada ise selefi Trump’ın bağlaşma siyasetine, arsıulusal örgütlere ve arsıulusal anlaşmalara lazım diplomatik önemi vermediğine referansla “ABD art geldi” sloganıyla işe başladı.
Birçok vaadini gerçekleştiremedi
Biden, Trump’ın çekilmiş yer aldığı Birleşmiş Milletler (BM) çatısı altındaki kurumlara art döndü fakat vadettiği bakımevi Amerikan diplomasisi emektar günlerine müşterek çeşitli dönemedi.
ABD’nin anadan görme müttefikleriyle ilişkilerini baştan hâlâ çelimli bir duruma getireceğini ve selefinin çekilmiş yer aldığı arsıulusal anlaşmalara döneceğini vadeden Biden, Paris İklim Anlaşması'na dönebildi fakat Trans Pasifik Ticaret Ortaklığı (TPP) İran çekirdeksel anlaşmasına dönemedi.
Biden 2021 süresince aut siyasa üstüne meydana getirmiş yer aldığı rastgele konuşmada, ABD diplomasisinin art geldiğine ve anadan görme ittifakların semere evre nazik olduğuna aksan yaptı.
ABD lideri, arsıulusal topluma “kurallara ilgili evren düzenini” fark etmek talip Çin bakımevi güçlere huzur baş başa akıntı edilmesi icap ettiğini altını çizdi ve ülkesinin aut politikasında insanoğlu haklarının ehemmiyetli müşterek kıstas olacağını karşılama sürdü.
ABD, bu bağlamda insanoğlu hakları ihlallerine müdahil ecnebi şahıslara huzur ara sınav yasağı getiren kimi tensikat yapmış oldu ve Çin’in Uygurlara müteveccih muamelelerine huzur kimi müeyyide ve yasalı tensikat getirdi.
Ancak Biden, insanoğlu hakları ve kurallara ilgili arsıulusal çatışma üstüne beklediği etkiyi göremedi.
Biden, toptan demokratlık zirvesi düzenleyeceğini açıkladığında, bu zirvenin şişman müşterek dayanak noktası toplayacağı bekleniyordu.
9-10 Aralık’ta planlı Demokrasi Zirvesi toptan müşterek halkoyu oluşturamazken çağırma edilen kimi devletler üstüne şişman eleştiriler aldı.
Biden’ın insanoğlu haklarına ilgili aut siyasa vaadinin en şişman tetikleyicisi Cemal Kaşıkçı cinayeti ve Trump yönetiminin bu cinayette görevi mevcut Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’a müteveccih aşama atmaması, Demokratların getirmiş yer aldığı eleştirilerdi. Biden yönetimi Kaşıkçı cinayetine müteveccih ABD istihbaratının raporunu yayınladı ve raporda açık açık cinayetim Muhammed bin Selman kabilinden emredildiği anlatım edilmesine karşın ABD Dışişleri Bakanlığı bin Selman haricinde 16 Suudi Arabistan yetkilisine ABD’ye antre yasağı getirmekten öteye geçecek müşterek aşama atamadı.
Filistin üstüne Trump’ın politikalarının şişman müşterek tarafını bitmeme ettirdi
2021 senesinde ABD’nin iptila konusu bulunan aut siyasa başlıklarından bir tanesi de Biden yönetiminin Filistin’e müteveccih alacağı tavırdı.
Biden yönetimi Filistin’e müteveccih askıya tahsil edilen kimi yardımları baştan başlattı ve İsrail’in gayrikanuni iskân girişimlerine huzur baskı fakat umumi manada Trump yönetiminin politikalarını sürdürdü.
Kudüs’e taşınan ABD büyükelçiliği gene Tel Aviv’e taşınmazken bu sene açılması muhtemel ve Doğu Küdüs’te Filistin halkına misyon verecek ABD Başkonsolosluğu da hâlâ açılmadı. Dışişleri Bakanlığı başkonsolosluğun açılmaması üstüne yöneltilen soruları ise “hazırlıklar bitmeme ediyor” halinde yanıtlarla geçiştirdi.
Diğer taraftan, ABD yönetimi, Filistin ile rastgele müşterek sulh anlaşması imzalanmadan Arap devletleri ile İsrail arasındaki normalleşme sürecine de dayanak noktası vermeye bitmeme etti.
Rusya ile münasebat Ukrayna üstünden gerildi
Biden yönetimi 2021 yılının semere aylarına genişliğinde Rusya’ya huzur tonunu hâlâ güzel tuttu.
ABD yönetiminin, Rusya’nın Amerikan altyapılarına müteveccih kimi siber saldırıları azmettirdiğini açık açık anlatım etmesine karşın Moskova’ya müteveccih tavrı beş altı yaptırımdan öteye geçemedi.
Washington ile Moskova ortada 2021’deki nazik müşterek husus da çekirdeksel anlaşmalar oldu.
ABD, Trump çağında Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler (INF) Antlaşması'ndan çekilmişti fakat Biden yönetimi INF anlaşması üstüne dünkü müşterek aşama atamadı.
Öte yandan, emektar ABD Başkanı Obama çağında yenilenen ve 2021’de süresi dolan Yeni Stratejik Silahların Azaltılması Antlaşması (New START) 5 Şubat 2021’de 5 sene hâlâ uzatıldı.
1 Kasım’dan itibaren Rusya’nın Ukrayna sınırına yaklaşan yerlere askeri tahaşşüt yapması ile ABD’nin de Rusya’ya müteveccih tonu değişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Rusya’nın Ukrayna’da ikinci müşterek nehiy girişiminin bildirme edilemeyeceğini ve hakeza müşterek halde Moskova’ya ağırbaşlı bedeller ödetileceğini açıkladı. Ancak Rusya’nın müşterek harekat yürütme etmesi yerinde ABD’nin askeri müşterek yanıt vermesi beklenmiyor.
Bu arada, Rusya da ABD ve Avrupa’ya Doğu Avrupa’daki izlemsel silahların çekilmesi ve Ukrayna’nın NATO’ya alınmaması düşüncesince geçim teklifinde bulunuyor. Bu görüşmelerin de doğacak senenin başlarında başlaması bekleniyor.
İran çekirdeksel anlaşmasına dönemedi
Biden’ın 20 Ocak’ta göreve önceden meydana getirmiş yer aldığı nazik vaatlerden bir tanesi de Trump yönetiminin çekilmiş yer aldığı İran çekirdeksel anlaşmasına dönmekti.
ABD yönetimi ile İran diplomatları ortada bilvasıta görüşmeler 8 Nisan’da Avusturya’nın başkenti Viyana’da başladı.
Önce Avrupalı yetkililerin, hâlâ sonradan ise ABD yetkililerinin de katılmış yer aldığı görüşmelerin 7’nci turu bitmeme ediyor fakat hâlâ semere kırgın değil.
Biden yönetimi, fakat İran’ın çekirdeksel programından vazgeçmesi yerinde yaptırımları kaldırmaya başlayacağını anlatım ediyor fakat İran hepsi yaptırımlar kaldırılmadan anlaşmaya rastgele müşterek biçimde dönmemekte ısrar ediyor.
Görüşmelerin bu sene tamamlanması beklenmiyor.
Çin’in yükselişine huzur Biden’ın attığı adımlar çıtırbom kaldı
Biden yönetiminin 2021’deki en nazik aut siyasa mevzularından biri, Çin ile savaşım oldu.
ABD yönetimi, 2021’de askeri ve diplomatik nice hesabı Çin ile savaşım politikasına mucibince yaptı.
Çin’i durdurmaya müteveccih atabildiği en konkre aşama ise Japonya, Avusturalya ve Hindistan’ın engelleme yer aldığı Dörtlü Güvenlik Diyalogu (QUAD) anlaşmasını baştan harlatmak ve İngiltere ile baş başa Avusturalya’nın çekirdeksel tahtelbahir programına müteveccih meydana getirilen müselles düzenlilik teşrikimesai AUKUS anlaşması oldu.
ABD'nin Pasifik'te Çin'i kuşatmanın müşterek parçası namına imzaladığı AUKUS anlaşması Biden’ın ittifaklara ehemmiyet verdiği söylemiyle çelişen müşterek noktaya çıktı.
Avustralya, Fransa ile bitmeme fail tahtelbahir programını maliyetleri esbabımucibe göstererek feshetti; İngiltere ve ABD ile dünkü AUKUS anlaşmasını yaptı.
Washington ile Paris ortada diplomatik krize sebep bulunan AUKUS anlaşmasının hazırlıklarının da şişman müşterek gizlilikle yürütülmüş yer aldığı ortaya çıktı.
Çin ile savaşım düşüncesince bölgedeki cephesini takviye fail Biden, böylelikle Avrupa’daki ittifaklarında emniyet rahatsızlığına defa açtı.
Bunun yanı esna ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Savunma Bakanı Lloyd Austin önce emlak dışı seyahatlerini şarki ve güneydoğu Asya ülkelerine yapmış oldu fakat 2021’de Biden yönetiminin de Trump yönetimi bakımevi Güney Kore’yi bölgedeki aut siyasa denklemlerinin haricinde tutması dikkati çekti.
Yönetim, Tayvan’a müteveccih desteğini rastgele platformda gene etse de Çin’in 2021 süresince Tayvan’a müteveccih askeri tacizlerini artırmasına karşın ABD’nin konkre müşterek aşama atmaması yahut izlem ortaya koymaması dikkatlerden kaçmadı.
ABD, Pasifik’te Çin’i çevrelemeye çalışırken Çin ise Afrika ve Orta Doğu’daki etkinliğini artırmaya bitmeme etti.
Pekin’in ABD üssünün bulunmuş yer aldığı Cibuti’den sonradan Atlantik Okyanusu kıyılarında toprak meydan Ekvator Ginesi'nde derya üssü nesir ika niyetinde yer aldığı ortaya çıktı.
Washington yönetimi Çin’in bu adımının fikir donör bulunduğunu belirtse de bunun dü diyar arasındaki hâkim müşterek karara ilişkin olacağını açıkladı.
Aynı zamanda, semere günlerde Suudi Arabistan’ın Çin ile teşrikimesai zarfında zat balistik füzesini üretmeye başladığı iddiaları da Washington’un anadan görme ittifaklara müteveccih vurgusunu sarsmış durumda.
Tarihi fiyasko: Afganistan’dan incizap süreci
2021 yılını ABD aut politikası açısından zamanı müşterek sene kılan evolüsyon ise ABD ordusunun Afganistan’dan çekilmesi ve 20 salname işgalin semere bulması oldu.
Biden, 14 Nisan’da selefi Donald Trump’ın Taliban ile 29 Şubat 2019’da meydana getirmiş yer aldığı anlaşmayı esbabımucibe göstererek 11 Eylül saldırılarının sene dönümüne genişliğinde ABD’nin Afganistan’dan hepsi askerlerini çekmesi emirini verdi.
ABD ordusu Ağustos’un başlarına genişliğinde çekilmenin şişman müşterek tarafını tamamladı.
Taliban hükûmet merkezi Kabil’e yavaş yavaş yaklaşırken Biden "Kabil’in düşmesinin mübrem olmadığını" ve Vietnam’daki incizap sürecine benzeri görüntülerin ortaya çıkmayacağını söyledi.
Ancak ne ABD istihbaratı ne de ABD Dışişleri Bakanlığı, Afgan ordusunun 11 çağ zarfında dağılmasını öngörebildi ve Taliban 14 Ağustos’ta Afganistan başkenti Kabil’i ele geçirdi.
Taliban’dan kaçan Afganlar Kabil Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'na atak etti. ABD’nin boşaltma uçaklarına binemeyen Afganlardan birileri uçakların teker kapaklarına asıldı.
Uçakların kalkmasıyla sığınmacılardan bazılarının tayyare tekerleklerinden tedenni anları objektiflere takıldı.
ABD tarihinin en şişman fiyaskolarından biri, dünyanın gözleri uğrunda yaşandı.
26 Ağustos’ta ABD askerlerinin dip bulunmuş yer aldığı Kabil Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'nın kapılarından birine bombalı atılım düzenlendi. Saldırıda onlarca Afgan ve 13 ABD askeri öldü.
ABD ordusu ise 29 Ağustos’ta bahis konusu havalimanına atılım düzenleyeceği iddiasıyla müşterek vasıtaya iklim saldırısı düzenledi.
ABD ordusu ve yönetimi, atılım hazırlığındaki müşterek DEAŞ aracını amaç aldığını, araçtaki sekunder patlamaların da araçtaki patlayıcılar bulunduğunu tez etti.
Çok çelimsiz müşterek müddet sonradan istihbaratın ağız ağıza kusur yer aldığı ve saldırıda 7 çocuğun yanı esna 10 sivilin öldürülmüş yer aldığı ortaya çıktı.
ABD yönetimi de 31 Ağustos’ta geride yüzlerce ABD vatandaşını, milyonlarca dolarlık takım ve silahı ve binlerce ABD ile çalışmış Afgan’ı geride bırakarak incizap periyodunu tamamladı.
Böylece ABD’nin en derinlemesine savaşı, fiyasko müşterek incizap ile semere buldu.
Biden yönetiminin 2021 aut politikası şişman seviyede değimsiz namına nitelendiriliyor.
ABD, Rusya ve Çin ile jeopolitik kuvvet rekabetine bitmeme etti fakat ABD’nin bu dü güce huzur diyalekt üstünlüğünün kilo verdiği yorumları yapılıyor.
Biden yönetimi, 2021'de İran’ı masaya getirme üstüne da muvaffakiyet elde edememesi Biden’ın diplomasiyi önceleyen aut politikasının işe yaramadığına müteallik değerlendirmelere defa açıyor.
