Amman
Ürdün'de canlı Suriyeli mülteciler, Amman ile Beşşar Esed rejimi arasındaki aceleci normalleşme sonra günlerini bitkin bir duruma mevrut ülkelerine art dolaşım endişesiyle geçiriyor.
Ürdün'deki Suriyeli mülteciler, Esed rejimi çeşidinden devir hin maruz güvencelere karşın menfaatlerini muntazır sonla ilgilendiren şişman birlikte fikir ve kötümserlik içinde. Ülkelerine dönen sığınmacıların yaşadıkları vahşet, suikastlar, kaçırma ve azap olayları Esed diyetinin vermeye çalışmış olduğu güvenceleri yalanlıyor.
Amman, Suriye'deki krizin başlamasından bu yana coğrafi yakınlığı dolayısıyla şimal komşusundan mevrut kısaca 1,3 milyon Suriyeliyi ağırlayarak hesaplı ve düzenlilik baskılarını zait ağırbaşlı birlikte iyon dibine girdi.
İki yurt ortada senelerce devam eden siyasal yabancılaşmanın peşi sıra sonuç biraz aydır ilişkilerin seviyesinde iyilik yaşanıyor. İki yan ortada düzenlilik koordinasyonunun ele alındığı, saf yerine mülteci eksenini de havi fevk dozaj görüşmeler, binlerce Suriyelinin ıkıl ıkıl ülkelerine dönmesinin beklendiğine değgin söylentilerin de kapısını araladı.
Dönüş şişman tehlikeler barındırıyor
Ürdün Sosyal Kalkınma Bakanlığına ilişkin yerine Suriyeli sığınmacıların işleriyle ilgilenen Dayanışma Hayır Derneği Genel Müdürü Halid en-Nevasira, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, birtakım mültecilerle görüşerek yürüttükleri çalışmalarda art dönüşün şişman tehlikeler barındırdığının ortaya çıktığını söyledi.
Örnek yerine 18 ila 35 yaştaki adamların Esed diyetine ilişkin orduda mecburi askeriye gerçekleştirmek durumunda bulunduğunu hatırlatan Nevasira, askere alınanların ülkenin alıngan bölgelerine gönderilerek likidasyon edilebileceğinden yalan etti.
Nevasira, "Suriyeli mülteciler uç kapılarının açılıp kapanmasıyla düzenlilik durumunun değişmediğini söylüyor. Çekinceler Esed diyetinin tavrıyla ilgili, zira ülkede hala akıbetinden bilgi alınamayan binlerce cezaevi var. Hala faili bilinmeyen ölümler, azap ve kaçırılma olayları var." sanarak konuştu.
Mültecilerin Esed rejimi ile ona ilişkin milislerin andıran birlikteliği dolayısıyla devletlerinde hüküm döngüsünün bitmeme etmesinden korktukları düşüncesince Suriye'ye değiştirmek istemediğini tamlayan Nevasira, "Suriye'de herhangi birlikte düzenlilik kolu mevki zarfında birlikte mevki oluşturmakta ve aralarında birlikte eş güdüm yok." dedi.
Pek baş döndürücü mültecinin, düzenlilik ve istikrarın sağlanması şeklinde baştan teşkil ve kalkınmaya katılmaya hevesli olduğuna ayraç fail Nevasire, fakat bir aşırı mültecinin bunun Esed rejimi zamanında gerçekleştirilemediği ve Suriye'de şu an tek şeyin değişmediği düşüncesinde bulunduğunu dile getirdi.
Siyasi hal olmadan devir yok
Zorunlu göçler ilişkin bilirkişi Favaz el-Mumini ise, "İki yurt arasındaki İlişkilerin normalleşmesi asal yerine Ürdün'deki şartları düzeltmek düşüncesince hesaplı yöne odaklanacak." değerlendirmesinde bulundu.
Altyapının fena bir duruma gelmesi, dirim ve düzenlilik koşullarının baş döndürücü biçimsiz olması dolayısıyla Suriye krizinin kısaca 10 sene hâlâ bitmeme edeceğini öngören Mumini, bu sebeplerle Ürdün'deki Suriyeli sığınmacıların çoğunun ülkelerine değiştirmek istemediğini söyledi.
Suriye'de hal senaryolarının Esed diyetinin değil aut güçlerinde elinde bulunduğunu tabir fail Mumini, Ürdün'ün "Suriyeli sığınmacıların fahri art dönüşü fikrine ilişkin kaldığını, fakat emin dönüşü güvence fail arsıulusal birlikte siyasal hal bulunmadıkça bunun olmayacağını" tabir etti.
Mumini, Ürdün ile Esed rejimi arasındaki ilişkilerin normalleşmesinin ortalık ortada "anlayış ve düzenlilik koordinasyonuna biçim açacağını, fakat bunun sığınmacıların ıkıl ıkıl art dönüşü anlamına gelmediğini" kaydetti.
Dönüş fahri birlikte karar
Ürdün'deki Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) Sözcüsü Muhammed el-Havari, Ürdün ile Suriye arasındaki Ramsa (El-Cumruk el-Kadim) ve Nasib (Cabir) uç kapılarının Ekim 2018'de baştan açılmasından bu yana Ürdün'deki BMMYK'ye mukayyet 41 bin 500 mültecinin evlerine döndüğünü aktardı.
Bu senenin esasen bu yana 5 bin mültecinin art döndüğünü aktaran Havari, "Suriye'ye dolaşım sonucu hala sığınmacıların fahri yerine verdiği birlikte karar." dedi.
BMMYK verilerine göre, 30 Eylül bakımından Ürdün'de 670 bin 364 Suriyeli mülteci bulunuyor. Amman yönetimi ise ev sahipliği meydana getirdiği mülteci statüsündeki Suriyelilerin hep sayısını ise 1,3 milyon yerine açıklıyor.
Ürdün-Suriye sınırındaki durum
İki yurt arasındaki anne uç kapıları bulunan "Ramsa (El-Cumruk el-Kadim)" ve "Nasib (Cabir)", Suriye'nin Dera kentindeki çatışmalar dolayısıyla 2011 yılı bakımından değişik tarihlerde nice kat kapatılıp baştan açıldı.
Ürdün'deki Ramsa Sınır Kapısı'nın karşısındaki El-Cumruk el-Kadim çatışmalar dolayısıyla ağız ağıza kullanılamaz bir duruma gelirken, rejim ve destekçileri çeşidinden ele geçirilmeden geçmiş 3 sene süresince muhaliflerin elinde kaldı.
Nasib-Cabir geçişi Ağustos 2018 ortalarında baştan açılsa da 2020'de geçmiş toy yüz koronavirüs (Kovid-19) salgını, 31 Temmuz'da da Dera'daki çatışmalar dolayısıyla dü kat kapatıldı. Sınır kapısı olayların durulmasının peşi sıra 29 Eylül'de baştan açıldı.