İstanbul
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'nin (IPCC) bu sene 234 bilgi insanının katkısıyla yayımladığı tutanağa göre, insanoğlu faaliyetleri kaynaklı emisyonlar zımnında global istinas akıbet 2 bin yılda benzer yepyeni halde arttı.
Mevcut halde 1 derecenin üstünde ısınan planet düşüncesince en şişman yıldırma bulunan emisyonların 2030'a derece yarıya, 2050'ye derece ise kullanılmamış seviyesine indirilmesi gerekiyor. Küresel coşkunluk artışını Paris Anlaşması kapsamında 1,5 dereceyle hudutlandırmak düşüncesince emisyonların azaltılmasına müteveccih iddialı ve çabuk önlemlerin alınmasına gerekseme duyuluyor.
Emisyonların yüzdelik 26,8'i cazibe piyasası kaynaklı
AA muhabirinin İklim ve Enerji Çözümleri Merkezi ve Climate Trace verilerinden derlediği bilgilere göre, insanoğlu faaliyeti kaynaklı global limonluk gazı emisyonlarının yüzdelik 76'sı karbondioksit, yüzdelik 16'sı metan, artan yüzdelik 8'i ise nitrojen oksit ve ötekilerden kaynaklanıyor.
Küresel emisyonlar akıbet 70 yılda çabucak artarken 1990'da 35 bilyon titrem karbondioksit eş kıymeti bulunan emisyon salımı 50 bilyon titrem seviyesine derece çıktı.
Dünyada güzeşte sene 50,6 bilyon titrem karbondioksit eş kıymeti emisyon salımı gerçekleşirken bu emisyonların yüzdelik 26,8'i elektrik, yüzdelik 19,2'si imalat, yüzdelik 13,5'i ulaşım, yüzdelik 12,7'si tarım, yüzdelik 10,8'i arsa yağı ve gaz, yüzdelik 8,4'ü ise binalardan kaynaklandı.
Atık sektörü, emisyonların yüzdelik 6,5'ine ve denizcilik piyasası ise yüzdelik 2'sine kez açtı.
Özellikle cazibe istihsal ve erişim sektöründe müstehase yakıtların dip kullanılması global ısınmanın en ehemmiyetli nedenleri ortada arazi alırken kömür ilkin edinmek az daha müstehase mahrukat kullanımının sonlandırılması, coşkunluk artışını 1,5 dereceyle hudutlandırmak düşüncesince nazik ehemmiyet sunma ediyor.
Küresel emisyonların en şişman sorumlusu Çin
Dünyanın en şişman kömür üreticisi ve tüketicisi konumunda mevcut Çin, global emisyonların yüzdelik 26,9'una (13,63 bilyon titrem karbondioksit eş değeri) bozukluk oldu.
Çin'i yüzdelik 12,2 (6,18 bilyon titrem karbondioksit eş değeri) ile Amerika ve yüzdelik 7,35 (3,72 bilyon titrem karbondioksit eş değeri) ile Hindistan izledi.
Küresel emisyonların yüzdelik 4,8'ine (2,43 bilyon titrem karbondioksit eş değeri) Rusya, yüzdelik 2,8'ine (1,42 bilyon titrem karbondioksit eş değeri) Endonezya bozukluk oldu.
Bu devletleri yüzdelik 2,6 ile Japonya, yüzdelik 2,4 ile Brezilya, yüzdelik 1,65 ile Almanya, yüzdelik 1,63 ile İran ve yüzdelik 1,52 ile Kanada izleme etti.
Söz konusu 10 şehir global emisyonların kısaca yüzdelik 64'üne kez açtı.
Türkiye, güzeşte sene 530 milyon titrem karbondioksit eş kıymeti emisyon salımıyla global emisyonlarda yüzdelik 1 paya eş he ve dünyada 16'ncı tam arazi aldı.
Türkiye'deki emisyonların yüzdelik 24,1'i cazibe sektöründen kaynaklandı, yüzdelik 21,2'sini imalat, yüzdelik 15,8'ini ulaşım, yüzdelik 13,8'ini binalar, yüzdelik 11,1'ini atık, yüzdelik 9,3'ünü tarım, artan yüzdelik 4,7'lik tarafını ise denizcilik, arsa yağı ve tabii kavara sektörleri oluşturdu.
Gelecek ay onaylayacağı Paris Anlaşması ile hava değişikliğiyle mücadelede toy ortak devre giren Türkiye, şimdi evvela verdiği üstenme kapsamında emisyonlardaki artışı yüzdelik 21 azaltmayı üstenme ediyor. Türkiye'nin anlaşmayı onayladıktan sonraları emisyon azaltımına müteveccih toy ortak amaç belirlemesi bekleniyor.
Our World in Data verilerine göre, emisyonların devletlere layıkıyla dağılımı 1800'lü senelerden buyana şişman çapta başkalık gösterdi.
Mevcut halde global emisyonların yüzdelik 0,9'undan mesul bulunan Birleşik Krallık, 1888'e derece dünyada en çok emisyon salımı eden şehir yerine evvela tam arazi aldı. ABD, 1888 bakımından emisyon salımında İngiltere'nin önüne geçti.
Küresel emisyonların çoğunu meydana getiren Asya devletlerinde ise emisyon artışı 1950'den sonraları hızlandı ve Çin, salname emisyon salımında ABD'yi geride bırakarak "en şişman kirletici" unvanını aldı.
Öte taraftan 1751-2017 dönemindeki kümeli emisyonların yüzdelik 25'ini ABD, yüzdelik 22'sini Avrupa Birliği devletleri ve yüzdelik 12,5'ini Çin oluşturdu.