Cenevre
Suriye'de Mart 2011'de barışçıl el gösterileriyle başlamış olan ve Beşşar Esed diyetinin müdahalesiyle koku gölüne dönen iç harpte 10 sene geride kaldı.
BM raporlarında Esed diyeti ve destekçilerinin defaatle harp suçu ve insanlığa erinç taksirat işlediği belgelendi. Yüz binlerce Suriyeli iç harpte yaşamını kaybetti. Milyonlarca Suriyeli de canını çevirmek düşüncesince bitişik devletlere iltica etmek durumunda kaldı.
Ülkedeki kaosu sona erdirmeye müteveccih politik hal arayışlarının en ehemmiyetli halkasını ise Suriye Anayasa Komitesi görüşmeleri oluşturuyor.
150 üyenin katılımıyla 30 Ekim 2019'da başlamış olan ve 1 Kasım 2019'da sona ermiş açım toplantılarının arkası sıra Suriye Anayasa Komitesinin "Küçük Grup" diyerek isimlendirilen 45 şahsiyet imla kurulu, BM Cenevre Ofisi'nde altıncı devir görüşmelerini gerçekleştirdi.
Anayasa taslağının hazırlanması dair tarafların anlaştıkları duyurulmuştu
Esed rejimi, çıplak maşer kuruluşları ve Suriye muhalefeti temsilcilerinin değme birinden 15'er insandan oluşan anayasanın yazımından mesul "Küçük Grup" üyeleri, hanuman ayında başarısızlıkla sonuçlanan beşinci turun arkası sıra 18 Ekim'de altıncı devir görüşmeleri düşüncesince müşterek araya geldi.
BM Suriye hususi Temsilcisi Geir O. Pedersen, görüşmelerden müşterek gündüz önce, 17 Ekim Pazar düzenlemiş olduğu matbuat toplantısında, toy Suriye anayasası taslağı hazırlanması düşüncesince tarafların anlaşmaya vardığını duyurdu.
Pedersen ayrıca, tarafların müşterek ahir turun tarihinin belirlenmesi dair da anlaştıklarını aktardı.
İlk el bire müşterek masada çapraz oturdular
Pedersen matbuat toplantının doğrudan arkası sıra BM Cenevre Ofisi'nde muhaliflerin eş başkanı Hadi el Bahra ve rejimin eş başkanı Ahmed Kuzbari ile bire müşterek masada derinti yaparken görüntülendi.
Altıncı turun sonuna derece Pedersen günce oturumların arkası sıra dü eş başkanla birlikte toplantılar hazırlamaya bitmeme etti.
İki eş başkanın sürecin esasen buyana önceki el bire müşterek masada çapraz oturması altıncı devir görüşmelerine mühür vurdu.
Suriye Anayasa Komitesi üyesi Tarık El Kurdi, yaşanmış olan müspet gelişmeler üzerinde AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, Komitenin, önceki el bu turda asıl vazifesini ödeme etmeye başladığını duyurdu.
Muhalifler eskiz metinleri sundu
Beşinci turda muhalifler, yazımını tamamladıkları 10 esas maddeyi Anayasa Komitesine sunmuş ama diyeti temessül fail kurul bu maddeleri etüt etmeyi bile reddetmişti.
Suriyeli muhalifler bu turda da anayasanın esas ilkelerine bağlı (ordu, silahlı kuvvetler, asayiş ve istihbarat) 4 maddeden oluşan eskiz metni Pedersen'e sundu.
Rejim heyeti ise Arap milliyetçiliğinin ön plana çıkarıldığı ve yıldırı ve aşırılıkla ilgilendiren metinleri Pedersen'e sunarken, çıplak maşer kuruluşları da "hukukun üstünlüğüne" bağlı eskiz hazırladı.
Kritik gündüz 18 Ekim
Özel Temsilci Pedersen, altıncı turun akıbet gününde Suriye'nin geleceğini belirleyecek toy anayasaya bağlı tarafların uyuşma etmiş olduğu mevzulara bağlı kuma müşterek sağlıklı hazırlanması ve bunun basına açıklanmasını hedefliyordu.
Fakat koyu diplomatlık mekiğine rağmen, Pedersen tamamı turlarda engelleme taktiğini yeğleme fail perhiz heyetini müşterek çeşitli inandırma edemedi.
Görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlandığı haberini, perhiz heyetinin eş başkanı hukukçu Ahmed Kuzbari, AA muhabirinin, "Altıncı turda müspet müşterek semere baskı mı?" sorusuna, "Hayır bu turda da çıkmadı." karşılığıyla duyurdu.
Pedersen, diyeti önceki el kişi vererek suçladı
Pedersen, heyetlerin BM'den ayrılmasının arkası sıra düzenlemiş olduğu matbuat toplantısında, "büyük müşterek manzara kırıklığı" yaşadığını belirtti, önceki el kişi vererek perhiz heyetini suçladı.
Hafta süresince toplantılarda gerileyiş ve çıkışlar bulunduğunu dile getiren Pedersen, "Bugün (son gün) etüt ettiğimiz prensipleri öne çıkarmaya odaklanacak ve iare müşterek anlaşmaya yahut en azından kimi mevzularda uyuşma etmeye ve neleri bildirme etmediğimizi kararlaştırmaya odaklanacaktık. Bugünkü görüşmeler iri müşterek manzara kırıklığıydı. Elde etmeyi umduğumuz şeyi başaramadık. Nasıl müşterek düşünüm donanmasına varılacağı dair dobra istişarelerimiz olabilirdi ama süreci ne ilerleteceğimiz dair akla yatkın müşterek anlayıştan yoksun kaldık. Yeni müşterek sağlıklı sunmamaya değişmeyen sağlayan hükümet (Esed rejimi) delegasyonuydu." ifadelerini kullandı.
Pedersen, Suriye Anayasa Komitesi toplantılarının müşterek ahir turunun tarihinin de tespit edilemediğini söyledi.
Krizin ne aşılacağını Pedersen'in temasları belirleyecek
Altıncı turda toy Suriye anayasasının eskiz metinleri hazırlanamadığı gibi, Suriye Anayasa Komitesi görüşmeleri süreci de rejimin uzlaşmaz tavrı zımnında tehlikeye girdi.
Krizin ne aşılacağını ise Pedersen'in başta Astana periyodunun güvenceci devletleri Türkiye, Rusya ve İran ile yapacağı görüşmelerin belirlemesi bekleniyor.
Öte yandan, bu üç ülkeden heyetler altıncı devir görüşmeleri bitmeme ederken Cenevre'de müşterek araya gelmişti. Görüşmelerde Türkiye heyetine Dışişleri Bakanlığı Suriye Genel Müdürü Büyükelçi Selçuk Ünal riyaset yaptı.
Suriye Anayasa Komitesinin 25-29 Ocak 2021'de meydana gelen beşinci devir görüşmelerinde çevre önceki el anayasanın içeriğine odaklanarak imla evresine geçmeyi hedefliyordu. Fakat Esed rejimini temessül fail heyetin uzlaşmaz tavırlarını sürdürmesi süreci tıkamıştı.