Cenevre
Türkiye, Rusya ve İran'ın öncülüğünde, muhalifler ile Beşşar Esed rejimi ortada 30 Ocak 2018'de Soçi'de planlı Ulusal Diyalog Kongresinde Anayasa Komitesinin kurulması kararlaştırılmıştı.
150 üyenin katılımıyla 30 Ekim 2019'da başlamış olan ve 1 Kasım 2019'da sona aziz açma toplantılarının arkası sıra Suriye Anayasa Komitesinin "Küçük Grup" diyerek bilinen 45 şahsiyet doldurulma kurulu, BM Cenevre Ofisi'nde 5 tur mülakat gerçekleştirmişti. Fakat Esed rejimini anabolizma fail heyetin uzlaşmaz tavrını sürdürmesi, süreci tıkamış ve Suriye'nin geleceğini belirleyecek toy anayasanın yazımına kuma çeşitli geçilememişti.
BM Suriye hususi Temsilcisi Geir Pedersen, 17 Ekim'de düzenlemiş olduğu matbuat toplantısında, devrisi güneş başlamış olacak altıncı turda, tarafların geçmiş defa toy Suriye anayasası reformu düşüncesince eskiz istihzar sürecine start dair anlaşmaya vardıklarını duyurdu.
Pedersen, matbuat toplantısının arkası sıra geçmiş defa muhaliflerin eş başkanı Bahra ve rejimin eş başkanı Kuzbari ile aynı masada güruh yaptı. Bahra ve Kuzbari geçmiş defa aykırı oturdu.
Görüşmelerin 18 Ekim'de başlamış olan altıncı turunun geçmiş haset ve 19 Ekim'deki ikinci haset ve esbak BM Cenevre Ofisi, dü eş başkanın aynı masada güruh icra ettiği fotoğrafları servis etti.
"Rejim arsıulusal baskılar kararı masaya oturdu"
Rejim heyetinin, sürecin aslında beri geçmiş defa muhaliflerle masaya oturması altıncı tuğra mühür vursa da Komite'nin aykırı üyeleri temkinli.
Suriye Anayasa Komitesinin 45 şahsiyet doldurulma kurulundaki Türkmen unsur Muhammed Ahmed, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, rejimin uzlaşmaz tavrında ayrım olmadığının altını çizdi.
150 insandan oluşan Komite'deki 45 şahsiyet doldurulma kurulunda toprak meydan yegâne Türkmen dil avcısı Ahmed, eş rüesa Kuzbari ile Bahra'nın aynı masaya oturmasına ilişkin, "Buna detant değil bası diyelim. Çünkü rejim uğur boncuğu devir kanun mevzusuna müspet yaklaşmadı. Bu aut devletlerin baskısından kaynaklı olabilir. Rusya'nın, Türkiye'nin yahut ayrıksı devletlerin tesiri olabilir." değerlendirmesinde bulundu.
Ahmed, rejimin arsıulusal baskılar kararı masaya göçmek mecburiyetinde kaldığının altını çizdi.
"Komite fakat altıncı turda birincil vazifesini hazırlamaya başladı"
Suriye Anayasa Komitesinin 25-29 Ocak 2021'de meydana gelen beşinci tur görüşmelerinde rejimin uzlaşmaz tavrına aksan önleyen Ahmed, şu halde konuştu:
"Bu görüşmede rejim gene (anayasanın yazımına başlamaktan) kaçındı ve kanun ve esas ilkeler mevzusuna on paralık girmedi. Pedersen de anlaşılan bu halden az buçuk sıkıldı ve sonuç toplantının aşırı biçimsiz geçtiğini söyledi. Bundan sonradan kılıç muhalifler olarak, 'temel ilkeler ve anayasanın yazımı başlamazsa bizim yeniden bu masaya kan dolaşımı imkanımız yoktur' dedik. Daha sonradan Moskova görüşmeleri oldu. Şam 4 ay bekletti, yeniden kendisiyle (Pedersen) görüştü. Sonra ABD, Rusya ve Türkiye’nin diplomasisi kararı yeniden görüşmeler başladı.”
Ahmed, altıncı tur görüşmelerinde Komite'nin geçmiş defa birincil vazifesini hazırlamaya başladığına ayraç ederek "Evet, bu turda rejim geçmiş defa anayasanın esas ilkelerini konuşmaya başladı. Yazım konusu başladı, tartışmalar başladı. Diyebiliriz ki şu an geçmiş defa kanun konusu görüşülmeye başlandı." dedi.
Muhaliflerin, rejimin ve çıplak maşer müesseselerinin Pedersen'e sunmuş olduğu toy anayasanın esas ilkelerine bağlı eş noktaların belirleneceğini aktaran Ahmed, rejimin esas niyetinin görüşmelerin sona ereceği ferda mahsus olacağını tabir etti.
"Temkinli iyimseriz"
Komite'nin aykırı üyelerinden Tarık El Kurdi de Komite'nin geçmiş defa bu turda esas vazifesini ödeme etmeye başladığını vurgulayarak "Evet, dü eş reis bey geçmiş defa kuma araya geldi. Bu mevzunun BM'nin belirlediği Anayasa Komitesinin çalışmalarını düzenleyen kökler kurallarında toprak aldığına şek yok. Fakat bu gidiş geçmiş 5 turda gerçekleşmemişti. İki eş reis bey piyasa günü, pazartesi haset aynı masaya oturdu. Salı haset Pedersen'in de katılımıyla dü eş reis bey güruh yaptı. Bu müspet kuma gelişme." diyerek konuştu.
İki eş başkanın aynı masada oturmasını müspet bulduklarını fakat rejimin tavrı dair davranışlarında ölçülü olduklarını tamlayan Kurdi, "Bu tura, gayrı tarafın (rejimin) sonuç ilkokul turda alıştığımızdan değişik kuma halde geldiğini söyleyebiliriz lakin bu durum, müspet bahsetmek yahut optimist olmamız düşüncesince tam değil. Temkinli iyimseriz diyebiliriz. Biz kararı umuyoruz gereksiz lafları değil." değerlendirmesinde bulundu.
Yarın bitecek Suriye Anayasa Komitesi görüşmelerinin altıncı turunda tarafların kuma ahir turun tarihini de belirlemesi bekleniyor.
Suriye Anayasa Komitesinin yapısı
Suriye Anayasa Komitesi, iri ve ıvır zıvır kazanmak gibi dü yapıdan oluşuyor.
Büyük yapı, alt kurul üyelerinin tümünü kapsıyor ve rejim, aykırılık heyeti, çıplak maşer temsilcileri kazanmak gibi 3 gruptan oluşuyor.
Küçük bina ise 3 listeden seçilen 15'er insandan meydana geliyor ve anayasanın yazımından mesul bulunuyor.
45 şahsiyet doldurulma kurulunun hazırladığı taslakları, 150 şahsiyet iri binanın onaylaması, değişmeyen katılması düşüncesince ise üyelerin minimum yüzdelik 75'inin "evet" oyu vermesi gerekiyor.
Komite'nin dü eş başkana erbap olması dikkati çekiyor.
Muhaliflerin eş başkanlığını emektar Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) Başkanı Hadi el Bahra, rejimin eş başkanlığını ise eskiden anayasayı hazırlayan Komite'de de toprak meydan hukukçu Ahmed Kuzbari yürütüyor.