İslamabad
Pakistan'da, 2021'e ülkenin ayrışık bölgelerinde yaşanmış bulunan protestolar damgasını vurdu.
AA muhabiri, 2021 senesinde Pakistan'da öne çıkan gelişimleri derledi.
Geçen sene 20 Eylül'de 11 aykırılık partisi, Pakistan Demokratik Hareketi (PDM) çatısı altında nezdinde araya geldi.
PDM, senenin önceki aylarında ülkenin ayrışık yerlerinde hükümet karşıtı gıcırtı gösterileri düzenledi.
Hareketin temsilcileri, Başbakan İmran Han'ın istifasını ve 2018 umumi seçimlerinin "adil" biçimde baştan yapılmasını istem ediyor.
PDM, bu sene martta meydana gelen senato başkanı ve senato reis bey yardımcısı seçimlerinde de kuvvet ile nezdinde kat hâlâ erinç karşıya geldi.
Senato seçimlerinde değme dü koltuğu da iktidardaki Han'ın partisi kazandı. Bazı oyların asılsız sayıldığı seçimde aykırılık partileri, hükümete itiraz etti.
PDM'de ayrılıklar
PDM bünyesindeki Ulusal Halk Partisi (ANP) ve Pakistan Halk Partisi (PPP), senato seçimlerinde yaşanmış bulunan ağız tatsızlığı yardımıyla nisanda hareketten ayrıldı.
Bu gelişimin arkası sıra protestolarına nezdinde müddet aralık verici PDM, ülkede küsurat şişkinlik oranları yardımıyla ekimde yeni baştan sokaklara çıktı.
Ekimden kasıma derece nice kentte tanıtım gösterisi düzenleyen PDM, hareketten ayrılan PPP'yi de yeni baştan saflarına eklemek düşüncesince güç gösterdi.
PDM, değme ne derece hükûmet merkezi İslamabad'a ilerleyiş gerçekleştireceğini açıklasa da bununla ilişik hâlâ kesin nezdinde gün belirlenmedi.
TLP'nin protestolarında aşırı sayıda isim öldü
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un, İslam ve Hazreti Muhammed karşıtı açıklamaları yardımıyla Fransa'nın büyükelçisinin ülkeden gönderilmesini talip Tahrik-i Lebbeyk Pakistan Partisinin (TLP) önderi Saad Rizvi'nin, 12 Nisan'da gözaltına alınması, ülkenin ayrışık şehirlerinde protestolara tarz açtı.
TLP, hükûmet merkezi İslamabad ilkin kazanmak kıl payı Lahor, Ravalpindi, Multan ve Karaçi'de yöntemleri trafiğe kapatarak tanıtım gösterisi düzenledi.
TLP'nin nisandaki gösterilerinde 2'si kolluk 8 isim öldü, yüzlerce düzenlilik görevlisi ve fotoğraf de yaralandı.
Fransa, 15 Nisan'da Pakistan'daki vatandaşlarına ve Fransız şirketlerine nezdinde haftadır devam eden Fransa karşıtı protestolar hasebiyle ülkeyi arızi yerine ayrılma etmeleri tavsiyesinde bulundu.
Gösterilerine nezdinde müddet aralık verici TLP, 22 Ekim'de liderleri Rizvi’nin başıboş kalması düşüncesince Lahor'dan İslamabad'a volta sonucu aldı. Ekim'de yaşanmış bulunan vakalarda da 8 kolluk hayatını yitirdi. TLP, 4 üyesinin de protestolarda yaşamını kaybettiğini tez etti.
Hükümet ile TLP ortada 31 Ekim'de barışma sağlanırken, 18 Kasım'da da TLP önderi Rizvi başıboş bırakıldı.
İslamabad yönetimi, TLP'ye terörle savaş yasası kapsamında nisanda getirmiş bulunduğu yasağı 7 Kasım'da kaldırdı.
Sünni-Barelvi hareketine mensup, Hadim Hüseyin Rizvi kabilinden 2015'te kurulan TLP, kökten görüşleri ve şiddete dönüşen protestolarıyla biliniyor.
Rizvi, 2017'de Başkent İslamabad ve yakınındaki Rawalpindi şehrinde yaşamı selamünkavlen fail üç haftalık yerleşme eylemi ile ismini duyurmuştu. Eylemde, seçme yetkililerin Hz. Muhammed'in sonuç elçi bulunduğu dair kasem etmesi ile ilgili kanunda yapılması maksut değişikliğe erinç çıkılmıştı. TLP, Pakistan'da 2018'de, İslam'a ve Hazreti Muhammed'e taşlama etmiş bulunduğu iddiasıyla idama mahkum edilen Asya Bibi'nin Anayasa Mahkemesince başıboş bırakılmasının arkası sıra süregelen protestolar ve Hollanda'da tertiplenmek maksut taslak yarışmasına aksülamel gösterileriyle de gündeme gelmişti.
- Enflasyon artışı
Yıl başlangıcında şişkinlik oranının yüzdelik 5,7 bulunduğu Pakistan'da güzeşte ay bu kemiyet yüzdelik 11,5'i aştı.
Pakistan'da mayıs ayında 1 dolar 152 Pakistan rupisine eşitken, bugün 1 dolar 178,1 Pakistan rupisine yükseldi. Mayıstan buyana Pakistan Rupisi dolar karşısında kestirmece yüzdelik 15 bedel kaybetti.
Kurdaki düşüşün nedenleri ortada arz yağı fiyatlarındaki dalgalanma, global piyasalardaki hediye artışları, dolara bulunan erdemli istem gösteriliyor.
Öte yandan, arsıulusal güven derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Pakistan'dan Afganistan'a küsurat dolar akışı ilkin kazanmak kıl payı ayrışık faktörler yardımıyla 2022 düşüncesince Pakistan rupisinin dolar karşısındaki tahmini kıymetini 180 rupi yerine güncelledi.
Pakistan İstatistik Bürosuna (PBS) göre, besin ithalatı finansal senenin önceki çeyreğinde güzeşte seneye layıkıyla yüzdelik 38 arttı. Artan şişkinlik ile baş başa besin fiyatlarındaki yükseliş, hükümete müteveccih tepkilerin artmasına tarz açtı.
Pakistan Başbakanı İmran Han, 3 Kasım'da küsurat enflasyondan etkilenen 20 milyon familya düşüncesince 120 bilyon Pakistan rupisi mesabesinde iane paketi açıkladı.
- Navaz Şerif'in iadesi
Öte yandan, ile ilgili davalar yardımıyla mevkuf yargılanan emektar Başbakan Navaz Şerif, cezaevindeyken rahatsızlanmış ve tedavisi düşüncesince 8 haftalığına müsaade verilmişti.
Tedavi amacıyla Kasım 2019'da Londra'ya revan Şerif, "ülkeye dön" çağrılarına karşın Pakistan'a gelmedi.
Bunun dair Yüksek Mahkeme, Şerif dair güzeşte sene 15 Eylül'de durdurma sonucu çıkarttı, 2 Aralık 2020'de ise emektar Başbakanı "adalet kaçağı" anons etti.
Pakistan, Şerif’in iadesi düşüncesince İngiltere ile görüşmelerini sürdürüyor.
- TTP ile mütareke çıkmazı
Başbakan Han, 1 Ekim 2021'de yıldırı örgütü Pakistan Talibanı (TTP) ile görüşüldüğünü açıkladı. Bu gelişimin arkası sıra hükümet, 8 Kasım'da TTP ile dört dörtlük mütareke dair anlaşmaya varıldığını duyurdu. Ancak TTP, 10 Aralık'ta ateşkesi yegâne yönlü yerine sonlandırdığını anons etti. Hükümete yaklaşan kaynaklar ise İslamabad'ın TTP'yi mütareke masasına yeni baştan raspalamak düşüncesince görüştüğünü tez ediyor.
13 örgütün birleşmesiyle 2007'de kurulan TTP, o tarihten buyana Pakistan'da çırçıplak ve askerleri gaye düzlük saldırılar gerçekleştiriyor.
Pakistan'ın TTP'ye müteveccih askeri operasyonlarında 2014'ten buyana 5 binden nezdinde tomar yıldırıcı ölmüş ele geçirildi, 700'ün üstünde er hayatını yitirdi.
- Taliban'ın Afganistan'daki hakimiyeti
Ağustos ayında Taliban'ın Afganistan'da kontrolü sağlaması, İslamabad'ı bu sene en aşırı etkileyen aut gelişmeler ortada toprak aldı.
Pakistan, Taliban'ın Afganistan'da egemenlik elde etmesini muvazene faktörü yerine görüyor. Bununla baş başa İslamabad yönetimi, Afganistan'da yaşanmış bulunan konuşu sorunlar hasebiyle toy sığınmacı akınlarından fikir duyuyor.
İslamabad yönetimi başkaca Afganistan topraklarının, Pakistan'a erinç yıldırı saldırıları düşüncesince kullanılmasını istemiyor.
Taliban'ın bu ülkede arama sağlamasının arkası sıra besin ve tıbbi materyal yardımları karşılayıcı Pakistan, Afganistan'daki vaziyeti arsıulusal forumlarda da yoğun pıtrak gündeme getiriyor.
Bu kapsamda, 19 Aralık'ta Afganistan'daki insanca durumun görüşülmesi düşüncesince İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Dışişleri Bakanları Konseyi 17. Olağanüstü Toplantısı İslamabad'da düzenlendi.
Toplantıda Afganistan'a insanca yardımın kanalize edilmesi amacıyla İslam Kalkınma Bankası içerisinde "insani delibozuk fonu" kurulması sonucuna varıldı.
- Hindistan ile art bap diplomasisi iddiaları
Bu senenin başlarında arsıulusal basında, Hindistan ile Pakistan ortada art bap diplomasisi yapıldığına müteveccih iddialar ortaya atıldı.
Bu iddiaların arkası sıra 25 Şubat'ta dü diyar ihtilaflı Keşmir sınırındaki ateşkese, hepsi uyum ve anlaşmalara "mutlak uyma edilmesi" dair anlaşmaya vardı.
Bununla birlikte, Hindistan'ın Cammu Keşmir'deki politikaları yardımıyla dü diyar arasındaki ilgiler devir kurnaz gerildi.
Pakistan, Hindistan'ın 5 Ağustos 2019'da Cammu Keşmir ile ilişik almış bulunduğu kararları silme etmediği sürece bu diyar ile ilişkileri düzeltmeyeceğini belirtiyor.
Hindistan, 5 Ağustos 2019'da meydana getirmiş bulunduğu kanun değişikliği ile Cammu Keşmir'in hususi dalavere statüsünü kaldırmış ve alanı merkeze ilişkin "Birlik Toprağı" statüsünde dü ayrı yönetsel birime ayırmıştı.
Pakistan, bu eyleme aksülamel yerine Yeni Delhi yönetimiyle diplomatik ilişkilerinin derecesini düşürme sonucu almıştı.
- ABD ile gerilimli nezdinde sene oldu
Pakistan ile ABD arasındaki ilgiler bağıl antipatik seyretti. Bu soğukluğun nedenleri ortada sonuç zamanlarda ilkin Afganistan'da yaşananlar ve İslamabad'ın Çin ile büyüyen ciddi teşrikimesai kazanmak kıl payı ayrışık konulardaki değişik yaklaşımlar gösteriliyor.
Pakistan, Afganistan'da Taliban'ın arama sağlamasında İslamabad'ın desteği bulunduğu yönündeki iddialardan tekraren rahatsızlığını vurguladı.
ABD kabilinden 9-10 Aralık'ta düzenlenecek Demokrasi Zirvesi'ne çağırma edilen Pakistan, 8 Aralık'ta zirveye katılmayacağını duyurdu.
Pakistan Başbakanı Han, 19 Haziran'da, ABD askerlerinin Afganistan'dan çekilmesinin arkası sıra Washington yönetiminin bu ülkedeki operasyonları düşüncesince ABD Merkezi Haber Alma Teşkilatı'na (CIA) banko üs vermeyeceklerini söylemişti.
Taliban'ın Afganistan'da kontrolü sağlamasının arkası sıra ABD, Afganistan Merkez Bankası’nın 9,5 bilyon dolarlık varlığını dondurmuştu. Pakistan ise doğrudan değme forumda dondurulan servet varlıklarının başıboş bırakılması çağrısını tekrarlıyor. İslamabad, konuşu dengesizlik yardımıyla yaşanacak insanca krizin önlenmesini ve bu nedenle oluşacak toy nezdinde sığınmacı akınını engel kazanmak istiyor.
ABD Başkanı Joe Biden, göreve geldiği 21 Ocak'tan buyana Pakistan Başbakanı Han ile hâlâ görüşmedi. Pakistan'ın ise bu halden erinçsiz bulunduğu belirtiliyor.
Han'ın Ulusal Güvenlik Danışmanı Muid Yusuf, 4 Ağustos'ta meydana getirmiş bulunduğu açıklamada, ABD'nin Pakistan'ı görmezden gelmeye bitmeme etmesi şeklinde İslamabad'ın ayrıksı seçeneklerinin bulunduğunu kaydetmişti.
- Sri Lankalı müdürün öldürülmesi
Sialkot'ta, Sri Lankalı üretimevi müdürü Priyantha Kumara'nın, 3 Aralık'ta dine hürmetsizlik etmiş bulunduğu iddiasıyla nezdinde grubun saldırısına uğrayarak öldürülmesi ve ölü bedeninin yakılması, diyar zarfında ve haricinde açık eko buldu.
Pakistan Başbakanı İmran Han, Sri Lankalı müdürün "diri güçlü yakılmasını dinamit ve Pakistan düşüncesince hicap günü" yerine nitelendirerek, olayın takip edeni bulunduğunu ve sorumluların cezalandırılacağını belirtmişti.
Olayla ilişik 120'nin üstünde isim gözaltına alındı.