Manisa
Manisa'nın Kula ilçesinde anadan görme yerine meşe odunundan odun kömürü üretimiyle geçinen mahalle halkı, çetince ve levent boylu meşguliyet mucip işlerini el birliğiyle yapıyor.
Büyükşehir yasasıyla mahalle statüsüne sabık Battalmustafa köyünden sabahleyin saatlerinde yola koyulan traktörler, bir fazla fazla evli çiftlerin bulunmuş olduğu mangal kömürü emekçilerini Orman Genel Müdürlüğünce gençleştirme çalışmalarının yürütülmüş olduğu ormanlık bölgeye taşıyor.
Orman aralama emekleri kapsamında elektrikli testerelerle parçalara ayrılan ense ve odunlar, römorklara yükleniyor.
Mangal kömürü imal edilen sahaya boşaltılan dallar, büyüklüklerine uyarınca ayrılarak mahrut halinde diziliyor. "Torluk" ismi sunulan yığının üstü şimdi sonradan toprakla örtülüyor.
Tepesinde oluşturulan delikten koninin içerisine atılmış közlerle kontrollü yakılmaya başlanan dallar, 10 ila 12 devir boyunca teklifsizce içe yanarak mangal kömürüne dönüşüyor. Bu süreçte ocağın başlangıcında muhtemel birlikte aksaklığa için defa markajcı köylüler, yorgunluklarını çay içerek ve ırlamak söyleyerek gideriyor.
Mangal kömürlerini çuvallara doldurup kamyonete yükleyen köylüler, topu topu bu savaş böylelikle elde ettikleri ürünleri kilogramı 3,5 liradan tüccarlara satıyor.
Bölgede salname sayı farkı 300 titrem imal edilen mangal kömürü, meşe kalitesi ve anadan görme üretim yöntemiyle alıcılardan istem görüyor.
"Paramızı toprağın altından çıkarıyoruz"
Mahalle halkından 60 yaşındaki Mehmet Uygun, AA muhabirine, odun kömürü üretimini atalarından öğrendiklerini, zorluğun yanı sıra terbiyeli bilgileri mevcut mesleklerini istekle yaptıklarını söyledi.
Odunun kömüre dönüşmesinin haricen görünmüş olduğu üzere bedava olmadığını özetleyen Uygun, şöyleki konuştu:
"Ormandan kesmesi, taşıması zor. Getirip odunu döktün mü işin inceliğini bilmen lazım. Biz atamızdan öğrendik. Herkes bunu yapamaz. Nasıl birlikte şakirt ustanın yanı sıra yetişiyorsa kelimesi kelimesine anca eğitilmesi gerek. Ekmek paramızı toprağın içerisinden çıkarıyoruz. Ne devir nasıl sonuçlanacağı anlaşılan değil, gecenin ikisinde kömür delinebilir, yanarken aralık yapabilir, emeklerimiz heba olabilir. Havasını bulamazsan bu kömürü çıkaramazsın."
Toruğun başlangıcında defa tutmanın önemine dikkati çekici Uygun, yağışın ve hararetli rüzgarın ateşi bozabildiğini belirterek, "Ateşin sönmeye yaklaşan en çetince zamandır. Toruk gezinti yapar, yanma yapar. Bir çağ bu halde yanarsa dokunca edersin. Bunu yakmadan çıkarmanın için bakacaksın." dedi.
"Satıp paramı aldıktan sonradan en bahtiyar insanoğlu benim"
Üretim sürecinde mahallelinin imece usulüyle birbirinin işine koşturduğunu özetleyen Uygun, bütünlük olunca en çetince işlerin bile üstesinden gelinebileceğini anlatım etti.
Mangal kömürü üretiminde bayanların desteğinin önemine yer veren Uygun, laflarını şöyleki sürdürdü:
"Bir işi istekle yapmıyorsan yapmayacaksın, eşin dayanak olmuyorsa da yapmayacaksın zira batırırsın. Bu işin hazzını en aşırı yaşadığım an sattıktan sonradan hissettiklerim. Mesela buradan kamyona yükleyip Afyonkarahisar'a götürüp satıyorum. Orada paramı alıp yola düştüğümde, evime getirip eşimle harcadığımızda en bahtiyar insanoğlu benim. Satış dair sorunumuz yok. Elimizde bulunduktan sonradan birçok titrem olursa olsun satılır. Bizim ürünümüz nitelikli olduğu için birlikte dakika güçlü durmuyor."
Mangal kömürü emekçisi 62 yaşındaki Elif Günay da bu işi çocukluğundan bu yana yaptığını, çetince bulunmasına karşın komşuları ve dostlarıyla dörtköşe saat geçirdiklerini söyledi.
Günay, "Geçimimiz odun kömüründen, yönetim ederiz şükür lakin aşırı zor. Şimdiden sonradan hazırlamaya kudretim bulunmayan artık. Belim ağrıyor, başım ağrıyor. Çocuk yaşta başladım, anamın evinde başladım, bu yaşıma denli bununla uğraşıyorum. Odunlarla uğraşırken dağlarda çay demleriz, içeriz, ırlamak söyleriz, ara sıra ağlarız, ara sıra güleriz." sanarak konuştu.