Yaounde
Sürekli darbelerle gündemde bulunan ve 62 salname tarihinde 5 el çarpış canlı Mali, sonuç çağda Fransa özellikle iktisap etmek kıl payı Batılı ülkelerle Rusya ortada dünkü birlikte uğraş sektörü oldu.
Eski Fransız sömürgesi Mali Fransa’dan 1958’de iç işlerinde bağımsızlığını, 22 Eylül 1960’ta da Fransız Sudanı bulunan adını Mali Cumhuriyeti kendisine değiştirerek ehliyetli bağımsızlığını elde etti.
Kurulan dünkü devletin geçmiş Başkanı Modibo Keita, Batı ile stabil münasebat kurarak, toplumcu politikalar kovuşturmasına rağmen, hesaplı muvaffakiyet elde edemedi.
Ancak, Keita’nın yürürlüğe koyduğu tümsekli şet politikalarının ardından, 19 Kasım 1968’de darbeyle yönetimin kontrolü ordunun eline geçti.
Ordu oluşturduğu Ulusal Kurtuluş Askeri Komitesinin başındaki insan Albay Musa Traore’yi mutluluk başkanlığı görevine getirdi.
Mali-Burkina Faso uç problemleri, istiklal sonrası Fransa'yla gerginleşen münasebat ve iyi problemlere ilaç bulamayan Albay Traore, 23 salname iktidarının ardından, Mart 1991'de 4 çağ devam eden hunriz protestolar sonrası, birlikte ayrıksı askeri darbeyle devrildi.
Darbe sonrası Yarbay Amadou Toumany Toure'nin liderliğinde kurulan Geçici Halk Selamet Komitesi (GHSK), dünkü anayasa, seçme ve politik partiler yasası hazırladı. Komite, 1992’de ülkedeki geçmiş demokratik seçimleri örgütlü etti.
Seçimleri elde eden talim görevlisi Alpha Oumar Konare mutluluk başkanı oldu.
Konare’den sonradan 2002 ve 2007 seçimlerini elde eden General Amadou Toumani Toure ise ülkenin kuzeyindeki Tuareg isyanı kendisine da aşina ayrılıkçı gruplarla mücadelede değerli olamadığı esbabımucibe gösterilerek, 22 Mart 2012’de Albay Amadou Haya Sanogo komutasındaki askeri bütünlük kabilinden darbeyle devrildi.
Darbe sonrası 2013’te seçimleri kazanarak mutluluk başkanı bulunan Ibrahim Boubacar Keita ise 18 Ağustos 2020 darbesiyle, güçlükle istifa ettirildi.
Darbeciler öz kurmuş oldukları hükümete çarpış yaptılar
Mali'de 18 Ağustos 2020'de Devlet Başkanı İbrahim Boubacar Keita, Albay Assimi Goita'nın liderliğindeki askeri cunta kabilinden devrildi.
Askeri yetkilerin kontrolünde baştan Ulusal Geçiş Konseyi kuruldu.
Albay Goita, öz kontrolünde kurulan Ulusal Geçiş Konseyinde usullere akla yatkın kabin değişikliği yapılmadığını esbabımucibe göstererek, 24 Mayıs 2021'de esasen çarpış yaptı.
Cumhurbaşkanı Bah N'daw ve Başbakan Moctar Ouane'nin de aralarında bulunmuş olduğu aşırı sayıda yukarı düzem yetkilinin gözaltına katılması emrini verici Goita, 7 Haziran 2021'de cumhurbaşkanlığı vazifesini üstlendi.
Mali'de cunta yönetimiyle seçme takvimi tartışmaları
Mali’de askeri darbeyle iktidara mevrut cunta yönetimi seçimlerin en endamsız müddette yapılacağı lafı vermesine rağmen, 2 Ocak'ta seçimleri 5 sene talik sonucu aldı.
Bunun üzerine, Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğunun (ECOWAS) Mali’ye müeyyide uygulayacağını açıkladı, Mali ile diplomatik ilişkileri askıya aldı ve dört başı mamur sınırları kapattı.
ECOWAS'ın kaba müeyyide sonucuna Amerika ve Batılı Ülkelerden dayanak gelirken, Rusya ve Çin hakkında çıktı. Mali’nin komşusu Cezayir ise diyalog çağrısı yaparak etraf ortada uzlaştırıcılık görevi üstlendi.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine (BMGK) Fransa kabilinden hazırlanmakta bulunan ECOWAS'ın Mali’ye müeyyide sonucuna dayanak teklifi ise Rusya ve Çin’in oylarıyla engellendi.
- Yeni askeri yönetimin Rusya’ya yakınlığı Batılı ülkelerle gerginliği tırmandırıyor
Ülkedeki dünkü yönetiminin Rusya ile yakın münasebat kurması, özellikle emektar sömürgecisi Fransa iktisap etmek kıl payı Batılı ülkelerle arasının açılmasına etmen oldu.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Mali'deki Barkhane Operasyonunu 2022'nin geçmiş çeyreğinde sonlandıracaklarını duyurmasının ardından, Rus paralı askerleri Wagner grubunun Mali’de konuşlandığı iddialarının gündeme gelmesi, Mali ile Batılı ülkeler arasındaki gerginliği tırmandırdı.
Mali cunta yönetiminin devletlerinde Rus paralı asker varlığını ısrarla yalanlamasına karşın Belçika, Kanada, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Fransa, Almanya, İtalya, Litvanya, Hollanda, Norveç, Portekiz, Romanya, İspanya, İsveç ve İngiltere'nin de aralarında arazi almış olduğu Batılı ülkeler, bitirdikleri eş kayıtlı açıklamada, Wagner Grubunun Mali'ye asker konuşlandırdığını tez ederek aksülamel gösterdi.
Macron’un yakın cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde, Sahraaltı Afrika’da semt halkı gözetiminde kalan Fransa karşıtlığını engel sürdürmek amacıyla askeri çelim kullanmaktan kaçınmasıyla oluşan boşluğu, Rusya'nın doldurmaya çalışmış olduğu belirtiliyor.
Afrika’da Libya, Orta Afrika Cumhuriyeti, Mozambik, Çad, Mali ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti kadar devletlerde etkinliğini zait Rusya, emektar Çad Cumhurbaşkanı İdris Deby’nin öldürülmesi ve Mali’de meydana gelen askeri darbenin arkasındaki çelim olmakla suçlanıyor.