Samsun
OMÜ Ornitoloji Araştırmalar Merkezi'nce Kızılırmak Deltası'nda 2002 yılından buyana düzenlenen kuş halkalama emekleri kapsamında meydana getirilen araştırmada, iklim değişikliği nedeniyle birtakım kuş türlerinin konaklama ve huruç dönemlerinin de değişmiş bulunduğu belirlendi.
Merkez görevlisi Doç. Dr. Kiraz Erciyas Yavuz, AA muhabirine, Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti’nde 2002 yılından bu yana meydana getirilen çalışmalarda bugüne denli 175 türden 165 bin kuşu halkaladıklarını söyledi.
Deltadaki Yaban Hayatı Geliştirme Sahası'nda mevcut Cernek Gölü kıyısında 19 senedir kuş halkalama emek vermesi yaptıklarını tamlayan Yavuz, bununla kuşların huruç yolları, konaklama vakitleri ve Türkiye'nin kuş envanterinin belirlenmesi noktasında degaje ortak data tabanı sağlandığını vurguladı.
Her sene kuşların kışlama sahalarından tenasül sahalarına gittikleri bahar devirde 15 Mart-30 Mayıs tarihleri ile 15 Ağustos-30 Ekim güz huruç dönemlerinde halkalama emek vermesi yaptıklarını aktaran Yavuz, "Bu emek vermek ile kuşlar üzerine bilim sahibi oluyoruz. Halkalanan kuşlarla ilgilendiren art tebligat alıyoruz. İsrail, Finlandiya, Mısır, KKTC, Polonya, Ukrayna, Rusya, Suriye üzere devletlerde halkaladığımız kuşlar baştan yakalanıp kaydedilerek bizlere bildiriliyor. Böylece kuşların huruç yollarını belirliyoruz. Ayrıca ne kuşların nesli tükeniyor, ne kuşlar acemi gelmiş, bunları da öğür oluyoruz." ifadelerini kullandı.
Yavuz, Türkiye'nin Karadeniz kıyısında mevcut en iri deltası bulunan Kızılırmak Deltası'ndaki halkalama çalışmalarıyla kuşların dirim döngüleri, huruç dinamikleri, konaklama süreleri, huruç stratejileri üzere bilgilere da ulaşmayı amaçladıklarını dile getirerek, şunları kaydetti:
"UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde mevcut Kızılırmak Deltası, cemaat bulunduğu ensesi kalın flora, direy ve natürel güzellikleriyle ehemmiyetli ortak alan. Delta, sene süresince değişik kuş türlerine ev sahipliği yapıyor. İrili ufaklı aşırı sayıdaki gölü, bataklık alanları, su bakış orman ve çayırları, kumullar üzere nice habitatı ortamında bulunduran delta, barındırdığı aktif çeşitleriyle Türkiye'nin ehemmiyetli natürel sistemlerinden bir tanesini oluşturuyor. Bu kapsamda kuş halkalama çalışmalarımız esnasında kuşlar yakalanıp mukteza ölçümleri alınıp yeni baştan doğaya bırakılıyor. Ancak akıbet yıllardaki incelemede iklim değişikliği dolayısıyla birtakım kuş türlerinin konaklama ve huruç dönemlerinin de değiştiğini görüyoruz. Bazı türlerin vürut ve boyut zamanlarında farklılıklar görüyoruz. Böceklerle sönümsüz enva ilkbaharda şimdi geç geliyor. Bazı türlerin ise akıbet baharda şimdi geç huruç ettiğini gözlemliyoruz. İklim şartlarının akıllıca olması ve gıda bulunurluğunun olması ehemmiyetli aktif fiil oluyor. Göç takviminde ağırbaşlı kaymalar oluyor."
Kızılırmak Deltası
Samsun'un Bafra ilçesinde Kızılırmak'ın Karadeniz'e döküldüğü alanın da ortamında arazi almış bulunduğu 56 bin hektar genişliğindeki Kızılırmak Deltası, Türkiye'nin ehemmiyetli sulak alanlarının başlangıcında geliyor.
Sulak alanları 12 bin hektarı bulan, barındırdığı aktif çeşitleriyle Türkiye'nin ehemmiyetli natürel ekolojik sistemlerinden bir tanesini meydana getiren deltada bugüne denli tahminî 140 kuş türünün ürediği belirlendi.
Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti, UNESCO'nun arızi listesine 2016 senesinde onama edilmişti.