İzmir
İzmir'in Tire ilçesindeki atölyesinde yegâne başına istihsal işleyen körüklü çizme ustası Hasan Hüseyin Öter, siparişlere cevap vermekte zorlanıyor.
Geçmişte efelerin ve ağaların "alametifarikası" bulunan körüklü çizmeler, bundan böyle salt hususi siparişler düşüncesince üretiliyor.
Halk oyunu toplulukları, kol film film ve film alanının beraberinde meraklılar da Ege Bölgesi'ndeki az sayıdaki ustaya ısmarlama vererek, bu hususi çizmelerden edinebiliyor.
İzmir'in Tire ilçesinde 71 yaşındaki Hasan Hüseyin Öter, Tarihi Kutu Han'daki atölyesinde yegâne başına, anadan görme yöntemle körüklü çizme üretiyor.
Hasan Hüseyin Öter, AA muhabirine, kendisinin Karateke köyü Yörüklerinden olduğunu, mesleğini ise 11 yaşlarındayken çıraklığını hazırlamaya başladığı ustası İrfan Kahya'dan öğrendiğini söyledi.
Tire'de bundan böyle salt kendisinin bu işi yaptığını aktaran Öter, "Eskiden bu bölgede, ilkin Tire'de günce çul buydu. Ustamın ustası 1920'li senelerde müşterek arayışa giriyor. Aslında körüklü değil yığma, herhangi kalıbın üzerinde orantısız şekildeydi. 1951 senesinde benim ustam onun eline kimesne su dökemez. O bu bir duruma getirdi." dedi.
"Yapımı 10 çağ alıyor"
Ayakkabıların herhangi deriden olabileceğini, körüklü çizmelerin imalinde elden dü yaşlarında dana derisinin kullanıldığını özetleyen Öter, içindeki derinin de hususi müşterek işlemden geçtiğini söyleyerek, şu şekilde bitmeme etti:
"Meşe ağaçlarının kozalaklarının dibindeki tırtır dediğimiz materyal un yapılıyor. Çizmenin içindeki deriyi de o unun içerisine yatırıyoruz. Efeler örtüsüz bacakla giydirilmiş olduğu düşüncesince sağlığına dokunca vermesin diyerek kimyevi nazar boncuğu materyal kullanılmıyor. İki kıvrım ten birbirine yapıştırılarak parçalar birbirine dikiliyor. Sonra kalıba çekiliyor. Bacak kalıbında müşterek çağ duruyor. En akıbet kalıptan çıkarılıyor ve körükleri yapılıyor. Sonra gine dü çağ kalıpta bekliyor. Kuruyor ve alıcıya veriliyor."
Öter, çivilerin ve geçer not gayrı materyallerin ağız ağıza katıksız bulunduğunu ve müşterek koşa çizme yapımının kısaca 10 çağ sürdüğünü söyledi.
Yörük kültürünün eğer olmazsa olmazı körüklü çizmeler
Tamamen insana hususi istihsal yaptığını da aktaran Öter, laflarını şu şekilde sürdürdü:
"İki ferdin de ayağı 42 kabil lakin kıç uymuyor o sebepten ağız ağıza insana hususi siparişle yapıyorum. Ölçü alıyorum. Türkiye'nin herhangi yerinden mevrut var. Yörükler alışveriş günleri Yörük Bayramı tertipliyor. O eyyam düşüncesince siparişlerim oluyor. Ege Üniversitesi halkiyat ekipleri istiyor, kostümcüler istiyor. Yörük kültürünün eğer olmazsa olmazıdır körüklü çizmeleri. Çok dobra müşterek meslek, müşterek vakitler ilkokulu bütünleyen füru şakirt namına veriliyordu lakin demincek kimesne gelmiyor. Ege Üniversitesi halkiyat ekipleri istiyor. Siparişlere yetişemiyorum, arzu çok. 124 koşa siparişim mevcut 2022 Nisan sonuna derece doluyum."
"10 insana kafi gelecek iş var"
Artık evcil giysi kuşam giyenlerin az daha kalmadığını ve müşterek devre alakanın ağız ağıza bittiğini özetleyen Öter, şunları kaydetti:
"Ölmeye beniz tutmuş haldeyken akıbet 8 senedir Ege'nin Yörük köylerinin dernekleri ısmarlama veriyor. Deveciler var, zeybekler var, yiğit grupları, üniversitelerin raks grupları kabilinden iri ilgi görüyoruz. Şu an 10 insana kafi gelecek iş var. Avrupa'da Türk haset düşüncesince hususi ısmarlama veriyorlar. Amerika'da Türk günleri düzenleniyormuş hususi eyyam düşüncesince ısmarlama veriyorlar. Her milletin kendine katışıksız çizmesi mevcut bu körüklü çizme ağız ağıza bizlere ait. Rusların arkadan fermuarlı, Fransızların arkadan bağcıklı lakin bu körüklü çizme ağız ağıza bizlere has. Avrupa'dan aşırı müşterim var. Danimarkalı müşterek avrat yaptırdı. Altını nalın üzere istedi. İsmimi de dibine yazmamı istedi. Danimarka'ya gittiğimde şu ustaya yaptırdım, diyeceğim dedi."