İstanbul
Türkiye Alzheimer Derneği Başkanı ve İstanbul Üniversitesi (İÜ) İstanbul Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Başar Bilgiç, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, yaşlılıkta baş döndürücü birlikte tomar görülen, çoğu kez unutkanlıkla başlayan, ilerleyici süreçte bambaşka bulguların da eklendiği ve hastaları yatağa mahkum fail alzaymırın, "zihnin yitirilmesi" anlamına mevrut "demans"ın birlikte şekli bulunduğunu anımsattı.
Bilgiç, alzaymırın çoğunlukla 65 yaş üzerindeki insanlarda görüldüğünü fakat tamamı hastaların yüzdelik 5 ila 10'unun da 40-50'li yaşlarda bulunduğunu dile getirdi.
Yaşlılarda alzaymırın karakteristik başlangıcının unutkanlık bulunduğunu fakat bunun "Buzdolabını açtım fakat ne alacaktım?" şeklindeki sade birlikte dikkatsizliğe ilişkin olmadığını tamlayan Bilgiç, bu hastaların, 3 ay önceki gittikleri geziyi hatırlamama, istifham sorduğunu unutup esasen yine bire birlikte suali istifsar kadar yaklaşan geçmişi hatırlamakta zorlandıklarını anlatım etti.
Prof. Dr. Başar Bilgiç, çor ilerledikçe yaklaşan çevrim denilen unutkanlık periyodunun elan geriye akla yatkın gitmeye başladığına ayraç ederek, laflarını şu halde sürdürdü:
"Erken etaptaki hastalar 3 ay önceyi hatırlayamazlar fakat 40 sene önceyi güzel hatırlarlar. Ama çor ilerledikçe 40 sene önceyi de hatırlamaları bozuluyor. Buna bambaşka bulgular da ekleniyor. Yön bulma sorunları yaşıyorlar. Problem nakız becerileri azalıyor. Hesaplama yapmakta zorlanıyorlar. Kişilik değişiklikleri, tutum sorunları oluyor. Olmayan şeylerden bahsediyorlar. Yakınlarını hırsızlıkla suçlayabiliyor, onlara biçimsiz davranabiliyor ve saldırabiliyorlar. Ciddi birlikte bunalım olabiliyor. Hastalık ilerledikçe fiziki bambaşka mesail ekleniyor. Yürümeleri yavaşlıyor, yutmaları bozulabiliyor, konuşmaları gitgide azalıyor, beslenmeleri bozuluyor. Maalesef ki -7 ile 10 sene ortada birlikte averaj söyleyebilirim- unutkanlıkla süregelen bu proses yatalaklıkla sonlanıyor."
Dikkat bozukluğuna ilişkin unutkanlığın alzaymır olmadığını vurgulayan Bilgiç, "Dikkat bozukluğunun karakteristik tarzları; odaya gittiğinizde ne yapacağınızı, buzdolabını açtığınızda ne alacağınızı unutursunuz. Alzaymır hastaları vakaları unutuyor. Mesela seçimi, oy verdiğini unutuyor. Alzaymır başladığı düşüncesince hastalar toy yük yapamıyor. Bellek, anılar oluşturamıyor. Bu sebeple gündeş detayları kaydedemiyor." dedi.
Erken teşhis ehemmiyet taşıyor
Aileleri, nemli civarlarındaki unutkanlığa ve bunun ne cins birlikte unutkanlık olduğuna ilgi etmeleri dair münebbih Bilgiç, "Örneğin bire birlikte soruları esasen yine soruyor mu? Aynı mevzuları esasen yine anlatıyor mu? Bazı insanoğlu daima bire birlikte soruları sorabilir. O birlikte tutum paternidir. Dikkat edilmesi müstelzim şey, yaklaşan çağa ilgili unutkanlıklar mevcut mı? Alışverişte eksikler mevcut mı? Namaz kılan birinde rekatlarda mesail mevcut mı? Bunlar enine boyuna ehemmiyetli defa fotoğraf bulgular." niteleyerek konuştu.
Alzaymır hastalığında er tanının önemine dikkati çekici Bilgiç, müdellel dü otama yöntemi bulunduğunu ve bunların, beynin savacı molekülleri denilen nörotransmitterler üstünden ağırlık fail ilaçlar bulunduğunu anlattı.
Prof. Dr. Bilgiç, alzaymırda asetilkolin denen savacı molekülün seviyesinin azaldığını fakat tedaviyle bunların namına konulabildiğini belirterek, şunları kaydetti:
"Erken teşhis ehemmiyetli zira asetilkolin üstünden ağırlık fail ilaçlar er çağda elan etkili. Bir ilacımız elan var, o da bambaşka birlikte savacı madde bulunan glutamat üstünden ağırlık ediyor. Bunlar hastalığın gidişatını kırıcı ilaçlar değil. Ama hastaların elan nitelikli birlikte dirim sürmesini sağlayıcı ve kimi semptomlarında iare de olsa düzelme yaratıcı tedaviler. Onun düşüncesince er çağda teşhis ayırmak ve tedaviyi başlatmak önemli."
Bilgilendirme düşüncesince pedagoji bilimi verilmesi önerisi
Prof. Dr. Başar Bilgiç, 20 sene önceki hazırladığı tezi kapsamında Kadıköy'de 1070 kişiyi taradıklarında hastaların yarısından fazlasının teşhis almadığını gözlemlediklerini fakat ahit farkındalık oluştuğu düşüncesince teşhis oranının da arttığını düşündüğünü belirtti.
Artık elan birlikte tomar insanoğlunun bu cins şikayetleri olduğunda doktora başvurduğunu aktaran Bilgiç, kentte canlı nüfusta teşhis düzlük hastaların oranının yarıdan birlikte tomar bulunduğunu düşündüğünü dile getirdi.
Bilgiç, rustik alanlarda ise durumun baş döndürücü değişmediğini duyduklarını anlatarak, "Kırsalda hala çor bulgularının alışılagelen yaşlanma bulgusu bulunduğu düşünülüyor ve bunun birlikte çor namına bildirme edilmemesinden ötürü hastalar hekime getirilmiyor. Öncelikle kırsalda bu farkındalığı yaratmamız gerekiyor. Yaşlılıkta süregelen zihnî bulgular, ilkin unutkanlık birlikte hastalıktır. Kırsaldaki bu cins hastaların da er çağda hekime gelmesi ve birebir tedaviyi almaları düşüncesince bu farkındalığı görüntülemek gerekiyor." değerlendirmesinde bulundu.
Bu farkındalığın oluşturulabilmesi düşüncesince Sağlık Bakanlığı, Türkiye Alzheimer Derneği ve nice çıplak maşer kuruluşunun çalıştığını kail Bilgiç, "Kırsalda bence nazik meslekler var; muhtarlar, öğretmenler, sağlıkçılar, diyanet müşterilerini gibi. Oradaki nüfusla haberleşme süresince bulunan bu müşterilerini eğitmek, çor üzerine bilgelik vermek, bu insanların de çevresindeki müşterilerini bilgilendirmesi en akla yatkın hal kadar gözüküyor." dedi.
Alzaymırı ağız ağıza sona erdirecek deva hâlâ bulunmuyor
Prof. Dr. Başar Bilgiç, bu sene ABD'de alzaymır rahatsızlığına gönül rahatlığı geliştirilen toy birlikte ilacın meşrut da olsa diploma aldığından bahsederek, bu ilacın hastalığın er aşamasında beyinde biriken amiloid proteinini temizlediğini aktardı.
İlacın tesirinin hâlâ birlik namına gösterilmediğini fakat beyindeki proteini kesin birlikte halde temizlediğinin bilindiğini özetleyen Bilgiç, bu proteinin temizlenmesinin hastalarda elbette birlikte iyiliğe defa açacağının ise hâlâ bilinmediğini, bunun düşüncesince çalışmaların bitmeme ettiğini kaydetti.
Birçok bambaşka molekülün de denendiğini ve bunlardan birinin safha 3 etabının müspet sonuçlandığını aktaran Bilgiç, "Alzaymır hastalığında etkinliğini ifşa etmek düşüncesince 2 kıta safha 3 çalışmasının yapılması gerekiyor. Bir safha 3 emek harcaması müspet sonlanırsa -ki bu hayvanlarda makbul birlikte dokunmabana ilacı- insanların kullanımına girecek anlamına geliyor." bilgisini verdi.
Alzaymırı ağız ağıza durduracak birlikte ilacın hâlâ bulunmadığını tamlayan Bilgiç, "Tamamen şifayla sonlanacak birlikte deva yaklaşan çağda kuvvet gözüküyor. Ama emekleri devam eden ilaçlar, şayet müspet sonlanırlarsa, hastalığın gidişatını gevşetmek belkili olacak kadar duruyor." değerlendirmesini yaptı.
Kaybolmalar ölçülü evrede başlıyor
Prof. Dr. Bilgiç, alzaymır hastalığının er evresinde, insanların yazık etme risklerine gönül rahatlığı nezaret dahilinde dışarıya çıkabildiğini, makine kullanabildiğini, kasacı işlemlerini yapabildiğini anlattı.
Orta evrede ise kayıp durumunun yaşanabildiğini aktaran Bilgiç, ailelerin bu etaptaki hastaları izlem cihazlarıyla izleyebileceğini yahut hastanın haberleşme bilgilerinin arazi almış bulunduğu künye takabileceğini anlatım etti.
Bilgiç, ölçülü etaptaki birlikte hastaya haricen bakıldığında, alışılagelen birlikte isim kadar görüneceğini fakat kendisiyle haberleşme kurulduğunda zihnî namına "yıkık" birlikte vaziyette bulunduğunun ayırt edileceğini belirterek, "Orta etaptaki birlikte parasız bundan böyle kasacı işlemi yapamaz. Araba kullanamaz. Sosyal haklarını da kullanabilecek vaziyette değildir. Öyle birlikte vaziyette eş yakınlarının yapacakları şey, ona değme evrede asistan olmaktır." dedi.
İleri evrede ise fiziki yıkımın da başladığını, yürümenin yavaşladığını, lüzum sorunlarının ve yutma bozukluklarının görüldüğünü ve hastaların yatağa yayımcı bir duruma geldiklerini aktaran Bilgiç, şunları kaydetti:
"İleri evrede aileler, hastalarının yiyecek ve içmesine ilgi edecekler. Yutma problemi mevcut ise akciğere kaçmamasına ilgi edecekler. Hatta baş döndürücü doğacak çağda hastaları mideden beslememiz gerekebiliyor. Hastalar sukut riski taşıyabilirler. Halılara ilgi etmeleri lazım. Etrafta kaba cisimler olmaması lazım. Yıkanma, hıfzıssıhha sorunları yaşayabiliyorlar. Yatalak bulunan hastalarda yaralar açılabilir. Bunun düşüncesince katılması müstelzim önlemler var."
Prof. Dr. Başar Bilgiç, Türkiye Alzheimer Derneğinin genel ağ sayfasında bu cins hastalara yaklaşım dair bilgelik ve videoların arazi aldığını laflarına ekledi.