İstanbul
Uluslararası ticari taşınmazlar müşavirlik firması Cushman & Wakefield araştırmasına göre, İstanbul'da halihazırda A sınıfı ofis arzı 6,5 milyon metrekareye nail durumda. Bu ofislerdeki açıklık payı yüzdelik 21 düzeyinde bulunuyor. Şu andaki ofis stokunun tahminî 1,4 milyon metrekaresi yersiz durumda. İnşaatı bitmeme fail ve endamsız müddet içinde inşası tamamlanması muhtemel ofislerin toplamı ise 2,15 milyon metrekare.
Sektör temsilcileri, Kovid-19 dolayısıyla evden çalışmanın artması, maliyetler sayesinde paylaşımlı ofislere doğrulum olması kadar nedenlerle İstanbul'daki yersiz ofislerin ağız ağıza dolmayacağı görüşünü taşıyor.
Salgın sonrası dünkü evren düzeninde merkezi ve cıvıl cıvıl ofislerin bundan böyle yerini paylaşımlı ve ıvır zıvır ofislere bırakması beklenirken, Türkiye'de ve dünyada nice iştirak de evden yahut melez düzentileme düzenine ilkin durumda. Bu kuruluşların az daha bütünü Kovid-19 salgını ağız ağıza bitse bile bulunan düzentileme sistemlerinin bitmeme edeceğini duyurdu.
Söz konusu gelişmeler karşısında iri ve devasa plazalar ve ofislerin nite dolacağına müteallik dünkü tavsiyeler de geliyor. Bu ofislerin konuta dönüştürülebileceğini tamlayan kesim temsilcileri, sonunda İstanbul'daki ev arzında yaşanmış bulunan sıkıntıya hal bulunabileceğini düşünüyor.
İnşaatı bitmeme fail ofislerin minimum yarısının yersiz olması beklenirken, bulunan boşluklarla baş başa metruk ofis stokunun 2,4 milyon metrekare yöresinde olabildiği öngörülüyor.
Sektör temsilcileri, bu ofislerin dönüşümüyle 200 bin sayı ev arzı olabileceğini, sonunda hem satılık bununla beraber kiralık ev fiyatlarının düşebileceğini belirtiyor.
"Ofislerin çözümü ev arzına ağır hal olacaktır"
Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Ali Güvenç Kiraz, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, İstanbul'da yaşanmış bulunan ev arzındaki sıkıntıya dikkati çekerek, ofislerdeki boşluklara ayraç etti.
Salgın süreci ve sayısal dönemin getirmiş olduğu evden çalışma, paylaşımlı ofis kadar yeniliklerin alışılmış ofislere bulunan gereksinimi çabucak azalttığını tamlayan Kiraz, halihazırda bulunan iş yerlerinde ağır eş açıklık bulunduğunu, dünkü meydana getirilen ofislerin ve plazaların az daha müstecir bulamadığını söyledi.
Kiraz, İstanbul'da yapım ve yer maliyetlerinin çabucak arttığını, merkezi yerlerde yersiz yer bulunamadığını aktararak, laflarını şu halde sürdürdü:
"Ciddi eş ev sorunu var. Bir süredir planlar durmuştu. Yeni süregelen gayrimenkullerin geliştirilmesi de 3-4 sene sürebiliyor. İstanbul ve Türkiye aşırı çabuk hicret alıyor. Yabancı yatırımcının da İstanbul'a ağır hevesi bulunuyor. Bu gelişmeler bitmeme etmiş olduğu sürece şehirde makul fiyatlı, ayrıca yersiz ev hatırlamak çetince duruma gelecektir. Bahsettiğimiz nedenler dolayısıyla ofislere özen rastgele sabık çağ azalmaktadır. Paylaşımlı ofisler alışılmış ofislere layıkıyla maliyetleri minimum nısıf yarıya azaltmaktadır. Ofis konusu bizde eş fon kendisine yayınlandı fakat bu hayalin gerçek karşılığı bundan böyle evren gerçekleriyle uyuşmuyor. Burada ofislerin dönüşümü ağır hal olabilir."
"Hukuki kodifikasyon sonrası 200 bin arzla satılık ve kiralık konutta fiyatlar geriler"
Ali Güvenç Kiraz, halihazırda bulunan ofislerin 1,4 milyon metrekaresinin yersiz olduğunu, inşaatı bitmeme fail 2,15 milyon metrekare ofisin tahminî 1 milyon metrekaresinin yersiz kalmasının beklendiğini bildirdi.
Kiraz, "Yani 2,4 milyon metrekare yersiz ofis stoku olacak. Bu ofislerin 80 metrekarelik dairelere dönüşmesi yerinde 300 bin ev çıkıyor. 3'te birinin eş kullanma sahalarına gittiği düşünüldüğünde 200 bin ev arzı sağlanır ki bu da İstanbul'un bu alandaki ihtiyacına ağır eş em olur. Satılık ve kiralık konutta fiyatlar geriler." diyerek konuştu.
Şu anda iş yerlerinde KDV'nin yüzdelik 18 kendisine uygulandığını, elektrik, su, tabii katıksız taş yağı lambası ve yurt vergisinin ticari tarifeye naşir bulunduğunu tamlayan Kiraz, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Bu ofislerin konuta dönüştürülmesi üstüne hukuki, vergisel ve yönetsel eş düzentileme yapılmalı ve kodifikasyon yaşama geçirilmeli. Ofisler ağır gerekseme bulunan mektepli yurdu, nemli hizmet evleri kadar toplumsal gayeli dönüştürülebilir. Burada geliştiricilere; Tapu Kanunu, Kat Mülkiyeti Kanunu, bayındırlık Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu, Emlak Vergisi Kanunu kadar alanlara birtakımı ek tensikat konularak dayanak noktası sağlanabilir. 5-10 sene sonradan ofis çöplüğünü değerlendirmek istemiyorsak bu transformasyon sağlanmalıdır."
"Bu konudaki kodifikasyon yaraya açık eş halde em olacaktır"
İstanbul Emlakçılar Odası Başkanı Nizameddin Aşa da İstanbul'da satılık ve kiralık ev fiyatlarında ağır artım yaşandığını, bu mevzuda çabucak harekete geçilmesi icap ettiğini söyledi.
Daha ilkin kamuya ilgilendiren kuvvetsiz binalara muvakkat ev izni verilebileceğine müteallik hal önerisi getirdiklerini hatırlatan Aşa, "Halihazırda alakanın rastgele sabık çağ azaldığı ofislerin konuta dönüşümü düşüncesince müstelzim düzenlemelerin yapılması piyasaya iri getirileri olacaktır. Özellikle ofis yoğunluğunun bulunmuş olduğu yerlerde fiyatlar şehir averajının üzerinde. Dönüşüm izni verilmesi ve kodifikasyon yapılması fiyatlarda ağır eş düşme sağlayacak, bu alandaki ihtiyaca açık eş halde em olacaktır." diyerek konuştu.
"Sektörü ağır manada hareketlendirecektir"
Coldwell Banker Türkiye Ülke Başkanı Gökhan Taş ise dövizde yaşanmış bulunan çabukluk ve daima kalan maliyetler sayesinde ev üreticilerinin dünkü planlara start noktasında çabuk akım edemediğini söyledi.
İstanbul'da ev arzında emektar hareketliliğin olmadığını tamlayan Taş, şunları kaydetti:
"Öte yandan, iş yerlerinde yüzdelik 20'nin üstünde eş açıklık var. Buraların home office'ye dönüşmesi ve metrekarelerinin küçülmesi pazarda ağır manada cıvıltı oluşturacaktır. Ayrıca, bildirme azlığı sayesinde şişen tutarları da rahatlatacaktır. Yeni arzların oluşmaması sektörde bölümsel eş sakinlik oluşturursa bu 200'ün üstünde madun sahası de menfi etkiler. Dolayısıyla yersiz kalık ofis stokunda bu çeşit eş dönüşümle oluşturulacak cıvıltı güven faizlerini ıskat etmek kadar eş yardım sunacaktır sektöre."