Kudüs
Ebu Hevaş'ın özgürlüğü düşüncesince yaşamını tehlikeye attığı, Filistin sokağında da yakından strateji edilen kesat grevi, İsrail'in Filistinlilere müteveccih 1967'den bu yana uyguladığı "idari tutukluluk" sistemini baştan gündeme getirdi.
İngiliz koloni dönemindeki Olağanüstü Hal Yasası'ndan uyarlanan İsrail askeri yasaları, tutuklanan ferdin ile alakalı suçlamayı yahut bununla ait delilleri "güvenlik" nedeni öne sürülerek öğrenemediği idari tutukluluk uygulamasını kullanıyor.
İnsan haklarına karşıt bu yürütüm İsrailli ve Filistinli adalet örgütlerinin beraberinde arsıulusal insanoğlu hakları kuruluşlarınca dip halde eleştiriyor.
İdari durdurma sistemi ne çalışıyor?
İsrail ordusu, iç ihsas teşkilatı Şabak (Şin-Bet) ile teşrikimesai halinde, obstrüksiyon altındaki Batı Şeria'da "ileride töhmet işleyebileceği" nedeni öne sürülerek Filistinlileri idari tutuklu kendisine gözaltına alabiliyor.
Gözaltındaki Filistinliler, 8 gündüz ortamında askeri mahkemeye çıkartılıyor. Ancak burada tutuklu Filistinli yahut avukatı, askeri savcının mahkemeye sunmuş olduğu durdurma gerekçesini, bununla ait delilleri "güvenliğe dokunca verebileceği" mazeretiyle öğrenemiyor. Bu sebeple birlikte kaymakamlık süreci yahut defans beklenen değil.
İsrailli adalet örgütlerine göre, askeri mahkemeler tutuklanan şahıslar üzerine "otomatik diploma mercileri" denli akım ediyor.
Filistinliler, haklarındaki suçlamayı öğrenemeden ve menfaatlerini defans hakkından yoksun halde 6 taban denli hapse atılabiliyor. Altı ay sonradan baştan askeri mahkemeye irsal edilen fakat suçlamadan bilgisiz birlikte Filistinlinin tutukluluk süresi tekraren baştan uzatılabiliyor.
Örneğin, Hamas'ın önde mevrut liderlerinden Hatim Kafişa, İsrail hapishanelerinde 15 sene süreyle geceli gündüzlü kendisine idari durdurma uygulamasına verilen kalmasıyla tanınıyor.
Filistinlilerin itham ve yargılamadan yoksun cezası
Filistinli tutukluların koşullarını ve insanoğlu haklarını izleyen teşkilat "Ed-Damir", idari tutukluluk periyodunu "suçlama ve yargılamadan yoksun ceza" halinde tanımlıyor.
Damir, idari tutukluluk sürecine mahkum birlikte ferdin ile alakalı itham iddiasını "gizli dosya" nedeni öne sürülerek öğrenemediğine dikkati çekiyor.
İdari tutukluların başıboş bırakılacakları haset bilmediklerine ayraç fail Damir, hapisten çıkmalarına biraz gündüz kala, arada sırada de çıkacakları gündüz Filistinlilerin tutukluluklarının uzatıldığını aktarıyor.
İsrail, 1967'den bugüne 50 bin kere bu yönteme başvurdu
Filistin Esirler Cemiyetinin paylaşmış olduğu verilere göre, İsrail hapishanelerindeki idari tutukluların sayısı 2021'de 500'e ulaştı. İsrail ordusu, 2021'de 1595 idari tutukluluk talimatı verdi. Bunun birlikte kısmının Filistinlilerin idari tutukluluk cezalarının uzatılması kararlarını ihtiva ettiği paylaşıldı.
Filistin Tutuklu Çalışmaları Merkezi, İsrail hapishanelerinde dakika bakımından 6 Filistinli milletvekili, 4 bebek ve dü eş idari tutuklu olduğuna ayraç etti.
İnsan hakları örgütlerine göre, alanda yaşanmış olan maşeri olaylarda, idari tutukluların sayısında çoğalma kaydedildi. Filistin'de yaşanmış olan Birinci ve İkinci İntifada ile 2015'te yaşanmış olan vakalarda İsrail idari tutukluluk yöntemine elan kalın başvurdu.
Hak örgütlerine göre, İsrail, 1967'den itibaren tutukladığı 700 bin Filistinliden 50 bininde idari tutukluluk uygulamasına başvurdu ve bugüne kadarki idari tutuklamaların az elan ½ si 2000-2014 ortada yaşandı.
İsrailli insanoğlu hakları örgütü B'Tselem'e göre, İkinci İntifada'nın yaşandığı 2003'te İsrail hapishanelerinde 1000 Filistinli idari tutuklu vardı.
Hak örgütleri, İsrail'in delillerin yetersizliği ve duruşma sürecinden kaçındığı hallerde idari tutukluluk kanalıyla Filistinlileri cezalandırmaya gittiğine dikkati çekti.
Filistinliler kesat grevi ve mahkemeleri boykotla direniyor
Filistinliler, idari durdurma uygulamasına dirlik bugüne denli fazla sayıda aksiyon gerçekleştirdi. Filistinli idari tutuklular bu sene başlangıcında İsrail mahkemelerini boykot ederek uygulamayı gıcırtı ika sonucu aldı.
Geçen sene 60 Filistinli idari tutuklu, uygulamaya dirlik kesat grevine gitme sonucu aldı.
Filistinli Ebu Hevaş, 27 Ekim 2020'den bu yana bitmeme fail idari tutukluluk cezasına dirlik kesat grevini 141 gündüz süresince sürdürdü. Sağlık hali ciddi seviyeye mevrut Ebu Hevaş, İsrail makamlarının tutukluluk süresinin sonlandığı 26 Şubat'ta başıboş kalacağı yönündeki vaadi karşılığında kesat grevini bıraktı.
"İdari tutukluluk, ırkçılığın en fazla ifadesi"
Ödüllü insanoğlu hakları aktivisti İsrailli Prof. Nurit Peled Elhanan, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, "İdari tutukluluk, ırkçılığın en fazla ifadesi. İsrail'deki içtimai ilimler meslek kitaplarında, idari tutukluluğun demokrasinin terörizme dirlik korunması düşüncesince Yahudilere çelimsiz birlikte süre, Filistinlilereyse sınırsız kendisine uygulanabileceği geçiyor." ifadelerini kullandı.
İdari tutukluluğun İsrail'in yönetim etmiş olduğu nüfusun yarısına dirlik "diktatörlüğünü" ortaya koyduğuna ayraç fail Elhanan, "Bunun en trajik tarafı da İsraillilerin bu acımasızlığa dirlik duyarsızlığı. Birkaç insanoğlu hakları savunucusu haricinde İsrailliler, Filistinlilerin bariz birlikte neden, itham yapılmaksızın topu topu insanoğlu haklarından yoksun bırakılması ve kesat grevinde az elan yaşama veda etmesine dirlik umursamaz kalıyor. Hemşireler, doktorlar, avukatlar kelimesiz kalıyor zira Filistinlileri elan ceninisakıt canlılar kendisine görüyorlar." dedi.
Elhanan, Filistinlilerin dirim ve ahiret yolculuğu arasındaki çizgisinin "kana teşne siyasetçiler, zabitan ve polislerin" elinde olduğuna değinerek, "Uluslararası hukuka karşıt idari tutukluluk uygulaması, İsrail'i pazarlandığı biçimde birlikte demokrasiden artma ışıksız zorba birlikte mutluluk kendisine etiketliyor." sanarak konuştu.
"Askeri mahkemeler türel cila, arsıulusal topluma dobra azarlamak düşüncesince birlikte tiyatro"
İsrailli insanoğlu hakları örgütü B'Tselem uzmanı Roy Yellin de idari tutukluluğun az elan ağız ağıza Filistinlilere uygulandığını, fazla eşsiz kendisine da İsrailli aşırıcı gruplara uygulandığını belirtti. Yellin, Aralık 2021'de İsrail hapishanelerinde yüzlerce Filistinli idari tutuklu bulunduğunu, buna rağmen on paralık İsrailli Yahudi olmadığına dikkati çekti.
İsrail'in idari tutukluluk uygulamasını birlikte kaymakamlık karikatürüne benzeten Yellin, şunları söyledi:
"İdari tutuklular işledikleri birlikte töhmet düşüncesince değil, birlikte suçu işleyebileceği nedeni öne sürülerek hapse atılıyor. Tutuklu, neyle suçlandığını bilmiyor. İsrail makamları bunu şöyleki gerekçelendiriyor şayet ki tutukluya neyle suçlandığı açıklanır ve üzerine birlikte savca hazırlanırsa, bunun asayiş kaynaklarına dokunca vereceğini öne sürüyor."
Yellin, İsrail'de idari tutukluluk cezasının verildiği askeri mahkemeleri "bir kanguru mahkemesi" sanarak tanımlayarak, "İnsanların belli başlı birlikte sürenin arkası esna bilge karşısına çıkarılması gerekiyor bu da elden birlikte türel cila, arsıulusal topluma dobra azarlamak düşüncesince birlikte tiyatro. İnsanlar kendilerine ne suçun yöneltildiğini bilmiyor. Bununla ait birlikte kanıt sunulmuyor ve menfaatlerini neye dirlik savunacaklarını bilmiyor. Bu elden birlikte şov." ifadelerini kullandı.
İsrail'in kesat grevindeki birlikte erkek üzerine idari tutukluluk sonucuna bitmeme etmesini değerlendiren Yellin, "İsrail askeri mahkemesi, ahiret yolculuğu eşiğine mevrut birinin yıldırı saldırısı düzenleyebileceğini düşünüyor. Bu, idari durdurma uygulamasının içinin ne denli gereksiz bulunduğunu gösteriyor. Hapiste eğleşmek mı olmadan kendini ölüme atmak mi, bu hakkıyla hırslı birlikte seçenek." sanarak konuştu.
Dünyada Kovid-19 salgını esnasında nice ülkenin dehşet şartları esbabımucibe göstererek baskıcı kanunları uygulamaya koyduğuna dikkati çekici Yellin, İsrail'de bu durumun on senelerdir bitmeme ettiğini vurguladı.