Tahran
İslam dünyasının şişman alimlerinden İmam Gazali'nin 1995'te mevcut kara mevki yeri, aradan 26 sene geçişine karşın onarılmadı.
İslami ilimler, islam gizemciliği ve ahlaki mevzularda yazdığı kitaplarla şişman üne mülaki ve zamanın en ünlü pedagoji bilimi kurumu Bağdat Nizamiye Medresesi’nin rektörü bulunan Gazali, vefatının 910. senesinde yad ediliyor.
Büyük İslam alimi Gazali, dünyanın nice bölgesindeki Müslümanlar çeşidinden anılırken, İran’ın zamanı Tus şehrinde 1995'te mevcut kara mevki noktayı kaderine bırakma edilmiş durumda.
Tur rehberi ve semt sakinlerinden Ali Rahimi, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, nice ülkeden Müslümanların Gazali'yi gitmek düşüncesince geldiğini aktararak, "Özellikle Gazali'yi gitmek düşüncesince Türkiye ve Pakistan'dan gelenler oluyor. Gazali'yi baş döndürücü seviyorlar ve kendileri düşüncesince mortocu görüyorlar." diyerek konuştu.
İran'daki Sünni alimlerden Abdulaziz Selimi de Gazali ve gayrı Sünni alimler ile mutluluk adamlarının kara mevki yerinin bakımsızlığına tepkime göstererek, "Sahip çıkılmayan müşterek yegâne Gazali'nin mezarı değil. Selçuklu devrindeki şişman mutluluk adamlarının bütünü bu durumda. Nizamiye medreselerini kuran ve Siyasetname ünlü eserin yazarı Nizamülmülk'ün İsfahan'daki mezarı da ayrımsız şekilde. Gazali'yi Ehl-i Beyt karşıtı sergileme şevki var." görüşlerini paylaştı.
İran Kültürel Miras, El Sanatları ve Turizm Bakanlığı Tus İlçe Müdürü Ebulfazl Mükerremi ise kara mevki yerinin onarımıyla dayalı 3 sene evvel mutluluk medyasında toprak düzlük açıklamasında, "Gazali'ye ilişik kara mevki zamanı Tus şehri sınırları ortamında bulunduğu düşüncesince buradaki değme çeşitli düzentileme zamanı dokusuna ve önemine makul yapılmalıdır. Konuyla dayalı projenin değerlendirmelerin peşi sıra çelimsiz müddette neticelenmesini bekliyoruz." ifadelerini kullanmıştı.
Aynı alanda Gazali'ye taalluk edilen bambaşka müşterek kara mevki bulunuyor
Gazali'ye ilişik kara mevki yerinin metruk şekilde bırakılması ve erbap çıkılmamasının sebeplerinden birinin şişman İslam alimine taalluk edilen bambaşka kara mevki yerinin bulunduğu kanıt ediliyor.
Gazali'ye ilişik bulunduğu öne sürülen kabirlerden birisi zamanı Tus şehrinin güneybatısındaki beşinci ve en ünlü Abbasi halifesi Harun Reşid (766-809) anısına 14. yüzyılda meydana getirilen Haruniye Kümbeti'nin bahçesinde toprak alıyor. Bazı tarihçiler ve gezginler buradaki kabrin Gazali'ye ilişik bulunduğunu belirtiyor.
Haruniye Kümbeti'nin Gazali çeşidinden yaptırıldığı, fakülte yerine kullanıldığı ve vefatının peşi sıra da İslam aliminin bu binanın içerisine gömüldüğüne değgin de rivayetler bulunması dolayısıyla Haruniye'yi Gazali'nin türbesi yerine onama edenler de var.
İkinci kara mevki noktayı ise zamanı Tus şehrinin kuzeydoğusunda 1995 senesinde Sefalkan Mezarlığı dalında meydana getirilen kazı bilimsel kazılarda bulunmuş oldu ve Gazali'nin esas kabrinin 2 kıvrık bu yerde bulunduğu belirtilerek tablo asıldı.
Gazali ile dayalı tetkikat özne mevzunun uzmanları, Sünni alimler ve İranlı yetkililer Haruniye'nin avlusundaki kavuşum abide kara mevki bulunduğunu fakat toy mevcut metruk kavuşum ise İslam aliminin esas mezarı bulunduğunu anlatım ediyor.
Metruk vaziyetteki 2 kıvrık toy kara mevki durumunda şimdi evvel türbe bulunduğu ve Moğol istilasının peşi sıra yıkıldığı düşüncesince buranın unutulmuş bulunduğu ve Gazali'ye ilişik kara mevki taşının da Haruniye'ye götürülmüş bulunduğu naklediliyor. 26 sene evvel belirleme edilen kara mevki durumunda Gazali, benzeri ve çocuklarına ilişik bulunduğu onama edilen 5 metfen bulunuyor. Mezar yerinin imalatında geçer not tuğlalar ve kerpiçler de buranın müşterek vakitler türbe bulunduğu ve Moğol istilasında yıkıldığı yönündeki görüşü destekliyor.
Tus Tarihi ve Kültürel Miras Alanı Sorumlusu İhsan Zührevendi İran mutluluk medyasında toprak düzlük açıklamasında mevzuyla dayalı şu detayları paylaştı:
"Gazali'nin kara mevki yerinin bulunmasından evvel Haruniye'de onun hatırına müşterek abide kara mevki yapılmıştı. 1995 senesinde Sefalkan Mezarlığı dalında meydana getirilen kazı bilimsel kazılarda İmam Muhammed Gazali'ye atfedilen bu kara mevki noktayı bulundu."
Arkeolog ve araştırman Receb Ali Libafhaniki de "Haruniye mimarlık nitelikleri açısından 8. asra ait. Ruzbehan Hunci ünlü tarihçinin tanım etmiş bulunduğu türbe Haruniye'den şimdi küçüktür. Kabrin Haruniye avlusunda olduğuna değgin iddialar şüpheli." görüşlerini dile getirdi.
Haruniye'nin Sünnilerin bilim öğrendiği fakülte bulunduğunu aktaran cevelan rehberi Rahimi, "Buranın önceleri Gazali'ye ilişik bulunduğu ve Moğollar çeşidinden yıkıldığını belirtiliyor. Daha sonradan Gazali'nin anısına Ehli Sünnet'in bilim kurumu yerine yapıyorlar. Haruniye'de Gazali'ye ilişik müşterek abide kara mevki var. Gerçek mezarı ise Firdevsi Türbesi'nin sol tarafında (yeni mevcut yerde)." bilgilerini paylaştı.