Bakü
Azerbaycan'ın, Karabağ ve civarındaki illeri Ermenistan işgalinden çevirmek düşüncesince ameliyat başlatmasının üstünden birlikte sene geçti.
Bir sene ilkin bugün Azerbaycan, Ermeni güçlerinin Azerbaycan çıplak iskân birimlerine biberli açması hesabına Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in "Demir Yumruk" diyerek nitelendirdiği dirlik atak operasyonunu başlattı. Bir müddet sonradan "vatan savaşına" dönüşen bu operasyonda, Azerbaycan ordusu memleketlerini kurtararak halkın 30 salname hasretine meyve verdi.
Azerbaycan'ın memleketlerini art benimseme kılmak düşüncesince hamlesi, senelerce bitmeme fail mütalaa sürecinden meyve alınamamasından, Ermenistan güçlerinin bayılmak bilmeyen tacizlerinden, küsurat saldırılarından ve Erivan yönetiminin muharrik açıklamalarından sonradan gerçekleşti.
Müzakere dönemini yürüteç Rusya, Amerika ve Fransa'nın eş başkanlığındaki AGİT Minsk Grubu'nun 28 salname faaliyeti tek meyve doğurmadı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı tamamı platformlarda probleminin sulh kanalıyla çözümünden yana bulunduğu belirtse de meyve elde edilemediği takdirde toprakları harp kanalıyla art benimseme etme haklarının bulunduğunu rastgele devir tabir etti. Müzakerelerden meyve çıkmayınca Azerbaycan bundan böyle arsıulusal hukuktan doğan hakkını istimal zımnında gitti.
Azerbaycan toprakları tahminî 30 senedir engelleme altındaydı. Ermenistan, Sovyetlerin infisah sürecinde Azerbaycan'a dirlik arazi iddialarında bulunmuş, 1990'lı yılların başlarında ise saldırıya geçerek, Karabağ ve etrafındaki 7 ili engelleme etmişti. İşgal kararı tahminî 1 milyon Azerbaycanlı topaklarını ayrılma kılmak mecburiyetinde kalmıştı.
Ermenistan'ın engelleme etmiş bulunduğu topraklardan "derhal ve ilgisiz koşulsuz çıkması" istem edilen Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi kararları uygulanmıyordu.
Erivan yönetiminin provokatif açıklamaları mücadelesi tetikledi
2018'de iktidara mevrut Nikol Paşinyan da eski yönetimin engelleme mevzusundaki tutumunu sürdürünce AGİT Minsk Grubu çerçevesinde meydana getirilen danışmalar tevakkuf noktasına geldi. Paşinyan'ın, Karabağ'ın Ermenistan'a ilişik olduğu" yönündeki açıklaması, zamanın Ermenistan Savunma Bakanı Davit Tonoyan'ın "yeni topraklar düşüncesince acemi savaş" şeklindeki beyanı, Azerbaycan'da tepkiyle karşılandı. Söz konusu açıklamalar, Azerbaycan'ın operasyona başlamasının sebepleri ortada gösteriliyor.
Ermenistan, provokatif açıklamaların birlikte değini hattında Azerbaycan'a dirlik saldırılarını sürdürdü. Ermenistan ordusu, 12 Temmuz 2020'de, Tovuz ili civarlarındaki kimi izlemsel mevzileri ele giymek düşüncesince atak düzenledi.
Azerbaycan ordusu, Ermenistan ordusunun bu saldırısını art püskürttü. Sınır hattında günlerce geçindiren derin çatışmada, Tümgeneral Polat Heşimov şehit düştü. Tümgeneral Heşimov'un şahitlik haberini meydan Azerbaycan halkı, meydanları doldurarak, Ermenistan'ın saldırılarını gıcırtı etti. Halkın bu tepkisi Azerbaycan düşüncesince engelleme altındaki topraklarının kurtarılmasının ayraç fişeği oldu.
Bu gelişmeler üzerine, Azerbaycan ordusu da tatbikatlarını yoğunlaştırdı, 2020'nin ağustos ve eylülünde Türk Silahlı Kuvvetleri ile eş tatbikatlar yaşama geçirildi.
Müjdeli gelişmeleri Cumhurbaşkanı Aliyev şahsen duyurdu
Ermenistan ordusu, 27 Eylül 2020'de, sayaç 06.00 sıralarında harp alanı hattı süresince degaje şümullü provokasyonda bulunarak Azerbaycan ordusunun mevzilerine ve çıplak iskân birimlerine iri kabiliyetli silahlar, ferde ve havanlarla biberli açtı. Ermenistan'ın derin bombardımanı kararı çıplak ve askeri can kayıpları meydana geldi, kimi alanlarda enfrastrüktür ağırbaşlı hasar gördü.
Bu evolüsyon üzerine, Cumhurbaşkanı Aliyev'in buyruğu ile Azerbaycan ordusu tamamı harp alanı süresince dirlik atak başlattı. Operasyonun evvel gününde Azerbaycan 6 karye ile kimi izlemsel yükseklikleri işgalden kurtardı.
Azerbaycan halkını sevince boğan bu haberin benzerleri 44 gündüz süresince tekrarlandı. Sonraki günlerde kurtarılan bölgelerle dayalı sevindirici haberleri, Cumhurbaşkanı Aliyev rastgele gündüz şahsen ya içtimai paylaşım sitelerinden veya çecik seslenme ederek duyurdu.
Azerbaycanlıların "Vatan Muharebesi" söylediği 2. Karabağ Savaşı, 44 gündüz sürdü ve 10 Kasım 2020'de Ermenistan, yenilgisini benimseme fail bildiriye imza atınca sona erdi.
Azerbaycan ordusu, 44 günde 5 şehir, 4 belde ve 286 köyü işgalden kurtardı, imzalanan deklerasyon gereği Ermenistan ordusu Kelbecer, Laçın ve Ağdam illerini ayrılma kılmak mecburiyetinde kaldı.
Her 27 Eylül'de şüheda anılacak
2. Karabağ Savaşı'nda Azerbaycan ordusu, 2 bin 907 şehit verdi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, operasyonun başladığı 27 Eylül'ü "Şehitleri Anma Günü" anons etti.