Afganistan
Sovyetler Birliği'nin 1979'daki işgali, arkası sıra iç muharebe ve hâlâ sonradan 2001 senesinde başlayıp 20 sene devam eden Amerika işgali esnasında Gazne ağırbaşlı kayıplara uğradı.
Kabil-Gazne arasındaki 135 kilometrelik kentler arası yol, 2001-2021 yılları arasındaki Amerika işgali esnasında Taliban'ın yerleştirdiği mayınlar zımnında 400'den birlikte tomar noktada yıkma ergin durumda. Yolda seyreden vasıtalar arada birlikte 50 metrede bir, patlayıcıların etken yer aldığı çukurlar zımnında tavsamak durumunda kalıyor. Normal koşullarda otomobille, birlikte buçuk saatte alınacak yol, bahis konusu tahribat zımnında 3 saatte katedilebiliyor.
Yol üstündeki Sur Pol, Duranay, Salar, Spin Klinik, Detop Daşta, Shash Gav kabilinden birlikte kadro köylerin de 42 sene devam eden savaşlardan ağırbaşlı hasar almış yer aldığı gözleniyor. Evlerden birileri yıkılmış yahut duvarları kurşunlarla dam deşik olmuş.
Savaştan kalanlar sergileniyor
Kentte ayrıca, çoğunluğu Ruslardan geriye küsurat onlarca tank, zırhlı araç, ferde ve helikopter kalıntısı Sekafet Caddesi'ndeki bariz iklim müzesinde sergileniyor. Çocukların dubara bahçesi durumuna mevrut kıtal kalıntılarının uğrunda insanoğlu anı fotoğrafı çektiriyor.
Şehrin bilgili tepesindeki Bala Hisar da on seneler devam eden savaşlarda ağırbaşlı hasar görmüş vaziyette. Miladi 971-1030 yılları ortada canlı Türk sultanlarından Hindistan Fatihi adına aşina Gazneli Mahmud'un ikametgahı Bala Hisar'da o çağa ilişik bakaya da bulunuyor.
Hisarın en yukarı durumunda endam sırta yedişer odanın bulunmuş yer aldığı 2 blok toprak alıyor. Yakın devirde tahminî 30 odanın bina materyali adına beğenilen esrar saçların ise sağa sola saçılmış yer aldığı görülüyor.
Bala Hisar'da Rus tankları
Ayrıca hisarın cenup tarafında mükemmel birlikte kalıntı görüntüsü sağlayan on yöresinde göz kalıntısı toprak alıyor. Bu odaların batısında bulunan, namlusunu kentin kuzeybatısına çevirmiş ½ si toprağa gömük çağ dışı birlikte Rus tankı dikkati çekiyor.
Tarihi kalenin kuzeyinde nispetle sert odalarda Rus-Afgan güçlerinin konakladığına ilişkin belirtiler var. Odaların iç duvarlarından birinde 1965 senesinde kurulan zamanın sol örgütlerinden Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin sembolleri resmedilmiş. Odaların birlikte köşesinde kum torbalarından örgülü birlikte dulda ve madun tarafta 2 Rus kıtal kamyoneti (cemse) bulunuyor.
Harabeyi benzeyen Bala Hisar'ın çevresinde Sovyetler Birliği işgalinden kalma 4 top, 2 tank ve birlikte de konteynır bulunuyor. Civar mahallenin çocukları, Rus toplarını kaldıraç, tank kalıntılarını saklambaç oyununda saklanma noktayı adına kullanıyor.
"Rusların işgalinden ilk Gazne, birlikte uygarlık ve uran şehriydi"
Gazneli araştırmacı-yazar Niyaz Muhammed Hoşeh, AA muhabirine, kalkınma uğrunda ilerleyici Gazne şehrinin 1979 Rus işgali sonrasında ekonomik, zamanı ve kültürel yönden yıkıma uğradığını belirterek, "Rusların işgalinden ilk Gazne, kalkınma uğrunda ilerleyici birlikte uygarlık ve uran şehriydi. Maalesef Rusların işgaliyle iklim genelinde yer aldığı kabilinden Gazne'de de iktisadi evolüsyon aksine döndü." dedi.
1979 Rus işgali evveliyat kentteki zamanı mekanları görmeye emlak dışından turistlerin geldiğini dile getiren Hoşeh, "Turistler kentte el emeğiyle meydana getirilen konuşma eserlerini satın alırlardı. (Rus işgaliyle) Tacirler namevcut oldu. İnsanlar katledildi. 5 bin salname tarihe ehil Bala Hisar da bundan dokunca gördü." ifadelerini kullandı.
Afganistan'da aşırı ehemmiyetli birlikte yere ehil zamanı Bala Hisar'ın Sovyetler Birliği'nin kenti işgaliyle namevcut olma tehlikesiyle için karşıya kaldığını tamlayan Hoşeh, "Ruslarla mücahitler arasındaki harpte füze, kıtal uçakları ve toplarla herhangi birlikte dü yandan yaralanan Bala Hisar viraneye döndü." halinde konuştu.
Kabil'in güneybatısında mevcut Gazne vilayetine ilişkin Gazne şehrinde nüfusun tahminî 1 milyon yer aldığı kestirim ediliyor. Kentte yaşayanların yüzdelik 60'ını Peştunlar, arka küsurat yönünü nısıf yarıya Tacik ve Hazaralar oluşturuyor.